تقدم بالحق و تاملی در امکان ارجاع آن به تقدم بالحقیقه از منظر صدرالمتألهین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سطح چهار حوزه علمیه قم؛ دانشجوی دکتری فلسفه و کلام دانشگاه قم

چکیده

بحث تقدم و تأخر یکی از مباحث مهم فلسفی می باشد، که هم با مباحث تشکیک و هم با بحث حدوث و قدم پیوند دارد، فلاسفه اسلامی، برای تقدم و تأخر اقسامی را همچون تقدم بالعلیه، تقدم بالطبع و ... ذکر نموده اند، صدر المتألهین نیز دو قسم دیگر به نامهای تقدم و تأخر بالحقیقه و تقدم و تأخر بالحق، بر اقسام مذکور افزوده است، آنچه از ظاهر عبارات صدرالمتألهین مشهود است، غیریت و دوگانگی تقدم و تأخر بالحقیقه و بالحق می باشد، اما با توجه به تفاسیر مختلف کلام ایشان در مورد اعتباریت ماهیت، و مطابق تفسیری که ماهیت معدوم محض نیست و با وجود متحد، به عین وجود، موجود می باشد، و هم چنین با توجه به اینکه رابطه بین کثرات و حق تعالی به واسطه حیثیت تقییدی شأنی تفسیرمی شود که طبق آن موجودات توهم محض نیستند و به واسطه وجود حق موجودند، در این صورت تقدم بالحق به تقدم بالحقیقه برمی گردد و یکی از مصادیق آن خواهد بود، به این معنی که همانطور که رتبه وجود مقدم بر ماهیت و ماهیت به عین وجود موجود است، رتبه ذات حق مقدم بر رتبه شئون و تجلیات است و اصل و اصالت با ذات است و شئون و تجلیات همه به عین ذات حق موجودند و در نتیجه نسبت بین وجود و ماهیت و ذات حق تعالی و تجلیات آن، مثالی برای تقدم بالحقیقه خواهند بود.نوشته پیش روی به روش تحلیلی، توصیفی وبا استناد به منابع کتابخانه ای و رایانه ای، به گردآوری پرداخته است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

تقدم بالحق و تاملی در امکان ارجاع آن به تقدم بالحقیقه از منظر صدرالمتألهین

نویسنده [English]

  • NasrAzadani MohammadJavad
سطح4حوزه علمیه قم
چکیده [English]

بحث تقدم و تأخر یکی از مباحث مهم فلسفی می باشد، که هم با مباحث تشکیک و هم با بحث حدوث و قدم پیوند دارد، فلاسفه اسلامی، برای تقدم و تأخر اقسامی را همچون تقدم بالعلیه، تقدم بالطبع و ... ذکر نموده اند، صدر المتألهین نیز دو قسم دیگر به نامهای تقدم و تأخر بالحقیقه و تقدم و تأخر بالحق، بر اقسام مذکور افزوده است، آنچه از ظاهر عبارات صدرالمتألهین مشهود است، غیریت و دوگانگی تقدم و تأخر بالحقیقه و بالحق می باشد، اما با توجه به تفاسیر مختلف کلام ایشان در مورد اعتباریت ماهیت، و مطابق تفسیری که ماهیت معدوم محض نیست و با وجود متحد، به عین وجود، موجود می باشد، و هم چنین با توجه به اینکه رابطه بین کثرات و حق تعالی به واسطه حیثیت تقییدی شأنی تفسیرمی شود که طبق آن موجودات توهم محض نیستند و به واسطه وجود حق موجودند، در این صورت تقدم بالحق به تقدم بالحقیقه برمی گردد و یکی از مصادیق آن خواهد بود، به این معنی که همانطور که رتبه وجود مقدم بر ماهیت و ماهیت به عین وجود موجود است، رتبه ذات حق مقدم بر رتبه شئون و تجلیات است و اصل و اصالت با ذات است و شئون و تجلیات همه به عین ذات حق موجودند و در نتیجه نسبت بین وجود و ماهیت و ذات حق تعالی و تجلیات آن، مثالی برای تقدم بالحقیقه خواهند بودنوشته پیش روی به روش تحلیلی، توصیفی وبا استناد به منابع کتابخانه ای و رایانه ای، به گردآوری پرداخته است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • تقدم بالحقیقه
  • صدرالمتألهین
  • تقدم بالحق
  • حیثیت تقییدیه

مراجع

  1. ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1375)، الاشارات و التنبیهات (شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات)، شرح: نصیر الدین طوسی و قطب الدین رازی، قم، نشر البلاغه.
  2. آشتیانی، مهدی، (1390)، شرح تعلیقه منظومه حکمت سبزواری، المؤتمر العلامة الآشتیانی (ره)، قم، زهیر.
  3. ترکه، صائن الدین، (1360)، تمهید القواعد، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
  4. صدرالمتألهین شیرازی، محمد ابن ابراهیم، (1363)، المشاعر، به اهتمام هانری کربن، تهران، طهوری
  5. _________________________________، (1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، بیروت، داراحیاءالتراث العربی.
  6. _________________________________، (1360)، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، مشهد، المرکز الجامعی النشر
  7. _________________________________، (1375)، مجموعه رسائل فلسفی، تصحیح و تعلیق حامد ناجی، تهران، حکمت.
  8. طباطبایی، محمد حسین، (۱۳۸۲)، نهایة الحکمه، صححها و علق علیه‍ا: غلام رضا الفیاضی، ج۱-۴، قم، مرکز انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره).
  9. ___________________، (1416)، نهایة الحکمه، قم، مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المقدسه.
  10. فیاضی، غلامرضا، (1388)، هستی و چیستی درمکتب صدرایی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
  11. مصلح، جواد، (1366)، ترجمه و تفسیرشواهد الربوبیه، تهران، سروش.
  12. مطهری، مرتضی، (1385)، مجموعه آثار،جلد 1تا22،تهران،صدرا.
  13. معلمی، حسن، (1383)، «اعتباریت ماهیت از عرش عینیت تا فرش سرابیت»، مجله معرفت فلسفی، ش3، ص89-106.
  14. یزدان پناه، سید یدالله، (1389)، مبانی و اصول عرفان نظری، قم، موسسه آموزشی امام خمینی(ره).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار