تبیین تجسم اعمال براساس نظریة «اضافة اشراقی» ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار دانشگاه فردوسی مشهد.

3 دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد.

چکیده

تجسم اعمال بهترین توجیه برای توضیح جزا و مکافات اخروی است؛ زیرا مبنای آن اضافۀ اشراقی است. براساس اضافۀ اشراقی، بینونت اعمال و نفس ازبین می‎رود و به‌جای آن عینیت صور اخروی و نفس برقرار می‎شود؛ زیرا صور اخروی از لوازم و شئونات نفس‌اند. هدف این پژوهش نیز تحلیل تجسم اعمال براساس مبانی اضافۀ اشراقی ملاصدراست. در آثار ملاصدار، با دو تفسیر از تجسم اعمال روبه‌روییم: ۱) در قیامت، نتایج و آثار اعمال آشکار می‎شوند؛ ۲) در قیامت، خود عمل آشکار می‎شود؛ اما اخروی. این‌دو نظریه در عرض هم نیستند، بلکه یکی نظریۀ میانی و دیگری نظریۀ نهایی ملاصدراست. البته تأکید این مقاله بر نظریۀ دوم است. نتایج تحقیق نشان می‎دهد که در نظریۀ تجسم اعمال، همان‌قدرکه اعمال در چینش حوادث آخرت سرنوشت‎سازند، ادراکات نیز دخیل‎اند؛ یعنی ادراکات و اعمال آدمی براثر تکرار، ملکۀ انسان می‌شوند و باطن انسانی را می‎سازند. باطن آدمی نیز در قیامت به یکی از صور اخروی تجسم می‎یابد و حشر انسانی متناسب با آن صور است.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Embodiment of Actions According to Mulla Sadra’s “Illuminationist Relation”

نویسندگان [English]

  • maryam mohabbati 1
  • Alireza Kohansal 2
  • Abbas javarashkian 3
چکیده [English]

The embodiment of actions is the best justification for explaining the reward and punishment in the afterlife, because it is based on the illuminationist relation. According to the illuminationist relation, the heterogeneity between actions and soul disappears and replaced with the identification of the afterlife forms and soul, because the afterlife forms are among the requirements and characteristics of the soul. The aim of this study is the analysis of actions embodiment according to Molla Sadra’s principles for illuminationist relation. In his works, we find two interpretations of actions embodiment: (1) in the afterlife, the effects and results of actions reveal; in the afterlife, the very actions reveal, but in an afterlife form. They are not at a same level in his thought; one of them is his middle theory and another is his final theory about the matter. It is the second theory that makes the focus of this study. Our findings show that, in the actions embodiment theory, perceptions are as decisive in the afterlife as the actions themselves; that is, human perceptions and actions as a result of repetition become habit and make the inside of man. In the afterlife, the inside of man embody in one of the afterlife forms and human resurrection conforms to these forms.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • resurrection
  • embodiment
  • illuminationist relation
  • Soul
  • action
  • Perception
ابن‌سینا (۱۳۸۲)، الاضحویة فى المعاد، تحقیق: حسن عاصى، شمس تبریزى‏، تهران.
عبودیت، عبدالرسول (۱۳۸۸)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، سمت، تهران.
قاسمیان، رضا (۱۳۹۳). بررسی نقش فاعلیت نفس در فرایند ادراک از نظر صدرالمتألهین. فصلنامه حکمت اسرا. سال ششم، شماره اول. پیاپی ۱۹. ص۸۴-۶۳.
مصباح یزدی، محمدتقی(۱۳۷۵). شرح جلد هشتم اسفار (جزء اول)، تحقیق و نگارش: محمد سعیدی‌مهر، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی1، قم.
ملاصدرا (۱۳۴۰)، کسر اصنام الجاهلیه. تحقیق و مقدمه از محمدتقی دانش‌پژوه، مطبعه جامعه طهران، تهران.
ملاصدرا(۱۳۵۴)، المبدأ و المعاد، تصحیح: جلال‎الدین آشتیانى، انجمن حکمت و فلسفه ایران‏، تهران.
ملاصدرا(۱۳۶۰الف)، اسرارالایات، مقدمه و تصحیح: محمد خواجوی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، تهران.
ملاصدرا(۱۳۶۰ب)، الشواهدالربوبیة فى المناهجالسلوکیة، تعلیق: جلال‎الدین آشتیانى، المرکز الجامعى للنشر، مشهد.
ملاصدرا(۱۳۶۱)، عرشیه، تصحیح: غلام‌حسین آهنی، مولی، تهران.
ملاصدرا(۱۳۶۳الف)، المشاعر، به‌اهتمام هانرى کربن، طهوری، تهران.
ملاصدرا(۱۳۶۳ب)، مفاتیح‌الغیب، مقدمه و تصحیح: محمد خواجوی، مؤسسۀ تحقیقات فرهنگى، تهران.
ملاصدرا(۱۳۶۶) شرح اصول کافی، تصحیح: محمد خواجوی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
ملاصدرا(۱۳۷۳)، تفسیر القران الکریم، تصحیح: محمد خواجوی، بیدار، قم.
ملاصدرا(۱۳۷۵)، مجموعۀ رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تحقیق و تصحیح: حامد ناجی اصفهانی، حکمت، تهران.
ملاصدرا(۱۳۸۷)، المظاهرالالهیه، مقدمه، تصحیح و تعلیق: محمد خامنه‏اى، بیناد حکمت صدرا، تهران.
ملاصدرا(۱۹۸۱)، الحکمةالمتعالیه فی الاسفارالاربعه، دار احیاء التراث، بیروت.
ملاصدرا(۱۴۰۲)، تفسیر القرآن الکریم. تصحیح: محمد خواجوی، بیدار، قم.
ملکوتی‎خواه، مریم، چاوشی، محمدتقی و خزاعی، زهرا (۱۳۹۳)، تفسیر انسان براساس حرکت جوهری، فصلنامه حکمت اسراء، سال ششم، شماره سوم، پیاپی ۲۱، ص ۷۷-۵۷.