واکاوی مفهومی ـ وجودی استکمال نفس در مراتب کمال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران،

چکیده

نفس در حکمت متعالیه و ابتدای حدوث خود، فروترین کمالات هستی و حیات نباتی را دارد. پس‌ازآن، سیر استکمالی نفس در مراتب هستی از عالم ماده تا معقول شروع می‌شود. شناخت صحیح استکمال، نیازمند تحلیل مفهومی و وجودی آن است. تحلیل مفهومی، بیانگر فرآیندی بودن استکمال نفس است و سه مؤلفۀ اساسی آن عبارت‌اند از: ۱) حرکت جوهری؛ ۲) تدرج؛ ۳) استلزام استکمال در ارتباط  با آگاهی و هدف. تحلیل دقیق وجودشناسانۀ نفس نیز بیانگر جایگاه اساسی عین ثابت در استکمال نفس است. استکمال نفس، ظهور عینی عین ثابت و وجود علمیِ هر نفس در مرتبۀ خلقت و ظهور عینی اسماء الهی است؛ ازاین‌رو، افعال ارادی نفس در مسیر استکمال، علت معدۀ ظهور کمالات مکنون در عین ثابت هر نفس‌اند.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Conceptual-Existential Analysis of the Soul Completion in the Stages of Perfection

نویسنده [English]

  • Mohammad Hoseyn Vafaiyan
چکیده [English]

In transcendent theosophy, soul are in the lowest stages of his existential perfection when it is created. Then its completion course begins in the stages of perfection from the material to intellectual world. A conceptual and existential analysis is needed to truly understand this completion. Conceptual analysis indicates the process of soul perfection which has three main elements: (1) substantial motion, (2) gradation, and (3) the necessity of completion in relation to consciousness and purpose. Existential analysis of soul indicates the pivotal position of latent reality in the soul completion. Soul completion is the objective appearance of the latent reality and the intellectual existence of the soul in the creation and the objective appearance of the divine names. So the voluntary actions of soul in the course of its completion are the cause of the appearance of perfections hidden in the latent reality of each soul.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Molla Sadra
  • Soul
  • completion
  • substantial motion
  • latent reality
ابن‌سینا (۱۹۵۳)، رسائل، دانشکدۀ ادبیات استانبول، استانبول.
ابن‌سینا(۲۰۰۷)، احوال النفس، دار بیبلیون، پاریس.
ابن‌فارس، احمد (۱۴۰۴)، مقاییس اللغه، مکتب الاعلام الاسلامی، قم.
ابوالحسنی نیارکی، فرشته، قراملکی، احد، (۱۳۹۳)، واکاوی تحلیل خواجه طوسی از چگونگی استکمال نفس، انسان پژوهی دینی، شماره ۳۲.
ارسطو (بی‌تا)، فی النفس، دارالقم، بیروت.
اسعدی، علیرضا، (۱۳۹۲)، بررسی فرآیند استکمال نفس از دیدگاه صدرالمتالهین، معرفت فلسفی، بهار۹۲.
اسعدی، علیرضا، معلمی، حسن، (۱۳۹۱)، بررسی فرآیند استکمال نفس از دیدگاه ابن سینا، انسان پژوهی دینی، شماره۲۷.
رازی، فخرالدین (۱۴۱۱)، المباحث المشرقیه، بیدار، قم.
سبزواری، ملاهادی (۱۴۲۸)، شرح اسفار، طلیعۀ نور، قم.
سعادتی خمسه، اسماعیل، نسبت بین استکمال و حقیقت نفس با علم به کلیّات، خردنامه صدرا، شماره۷۲.
سهروردی (۱۳۷۵)، مجموعۀ مصنفات، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
شیبانی، محمدبن‌الحسن (۱۹۷۵)، کتاب الجیم، الهیئه العامه لشئون المطابع، مصر.
صدرالمتألهین (۱۳۰۲)، مجموعه الرسائل التسعه، بی‌نا، تهران.
صدرالمتألهین(۱۳۵۴)، المبداء و المعاد، انجمن حکمت و فلسفه، تهران.
صدرالمتألهین(۱۳۶۰الف)، اسرار الایات، انجمن حکمت و فلسفه، تهران.
صدرالمتألهین(۱۳۶۰ب)، الشواهد الربوبیه، المرکز الجامعی للنشر، مشهد.
صدرالمتألهین(۱۳۶۱)، العرشیه، مولی، تهران.
صدرالمتألهین(۱۳۶۳الف)، المشاعر، طهوری، تهران.
صدرالمتألهین(۱۳۶۳ب)، مفاتیح الغیب، موسسه تحقیقات فرهنگی، تهران.
صدرالمتألهین(۱۳۶۷)، المظاهر الالهیه، بنیاد حکمت صدرا، تهران.
صدرالمتألهین(۱۳۷۵)، مجموعۀ رسائل فلسفی، حکمت، تهران.
صدرالمتألهین(۱۳۷۸)، رساله فی الحدوث، بنیاد حکمت اسلامی، تهران.
صدرالمتألهین(۱۳۸۱)، کسرالاصنام الجاهلیه، بنیاد حکمت صدرا، تهران.
صدرالمتألهین(۱۳۸۷)، سه رساله فلسفی، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
صدرالمتألهین(۱۴۰۴)، شرح الهدایه الاثیریه، التاریخ العربی، بیروت.
صدرالمتألهین(۱۹۸۱)، الحکمه المتعالیه، دارالاحیاء التراث، بیروت.
صدرالمتألهین(بی‌تاالف)، ایقاظ النائمین، انجمن حکمت و فلسفه، بی‌جا
صدرالمتألهین(بی‌تاب)، حاشیه بر الهیات شفاء، بیدار، قم.
قربانی، قدرت لله، (۱۳۹۳)، مناسبات انسان کامل و خلافت الهی در اندیشه ملاصدرا، حکمت اسراء، شماره ۲۰.
کفعمی، ابراهیم (۱۴۱۸)، البلد الامین، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت.
کلباسی، حسین، نفس و صیرورت آن در حکمت متعالیه، خردنامه صدرا، شماره ۴۹.
محمدرضایی، محمد؛ محمدقاسم، الیاسی، (۱۳۸۹)، استکمال جوهری نفس انسانی، خردنامه صدرا، شش ۶۲.
واعظی، سیدحسین، (۱۳۷۷)، استکمال نفس از منظر ابن عربی، جامعه شناسی کاربردی، ش ۹.