نسبت‌سنجی رابطه حقوق و اخلاق در نگرش حکمت‌متعالیه و مبانی حقوق‌بشر غرب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران و طلبه سطح چهار حوزه علمیه قم.

2 استاد گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

چکیده

اگرچه مکتب‌اثبات‌گرایی‌حقوقی به‌عنوان گفتمان مطرح در فضای علمی دنیا جای گرفت؛ اما مکتب‌حقوق‌طبیعی نیز همواره مورد اقبال بسیاری‌از اندیشمندان‌جهان قرار‌دارد. با‌بیاناتی‌که از اندیشمندان‌حقوق‌طبیعی عنوان شده است، می‌توان تشابهات میان این نگرش با‌مبانی اندیشمندان‌حکمت‌متعالیه درزمینه ارتباط حقوق و اخلاق عنوان نمود. از مهم‌ترین این تشابهات به پایبندی هرکدام ازدو گروه فوق به اصول‌ثابت‌اخلاقی در حقوق و اذعان به وجود‌ارتباط‌تنگاتنگ این دو دانش می‌توان اشاره نمود. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این‌پرسش است که چه نسبتی میان نگرش اندیشمندان در حکمت‌متعالیه و حقوق‌بشرغرب وجود‌دارد؟ فرضیه این پژوهش بر این قرار‌است که اندیشمندان‌حقوق‌طبیعی به وجود‌نوعی حقوق ثابت در نظام‌های‌حقوقی-بشری هستند که آن را فراتر از توافق قراردادی می‌داند و اندیشمندان‌حکمت‌متعالیه نیز علاوه بر الهی‌دانستن حقوق، بر ثابت-بودن اصول‌اخلاقی در نظام‌بشری اعتقاد دارند و مانند حقوق‌طبیعی، عقل را به‌عنوان یکی از منابع سنجش و‌دریافت این اصول ثابت عنوان‌می‌کنند اما قانون‌الهی که جامع اخلاق و‌حقوق است، را در‌جهت رستگار ساختن انسان جامع تلقی‌می‌نماید. مکتب-اثبات‌گرایی نیز برای تشخیص درستی قوانین، نیازی به تطبیق‌قواعد با معیارهای ثابت‌اخلاقی نیست بلکه تنها اراده قانون‌گذار بیانگر صحت یک قانون است. این پژوهش بر اساس روش تحلیلی-توصیفی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای گردآوری شده‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Proportionality of the relationship between rights and ethics in the attitude of Transcendent theosophy and Western human rights

نویسندگان [English]

  • mahdi zare 1
  • mahmod hekmatnia 2
1 4th level student of Qom Seminary, PhD student of Public Law, University of Tehran.
2 Member of the academic board of the Research Institute of Islamic Culture and Thought
چکیده [English]

Although the school of legal positivism took place as a prominent discourse in the world's scientific environment; But theschool of natural law isalways favored bymany thinkers of the world.With the statements made by the thinkers of natural law, we can say the similarities between this attitude and the foundations ofTranscendent theosophy in the field of the relationship between law and ethics. The most important of these similarities is the adherence of each of the above two groups to fixed moral principles in law and the recognition of the close connection between these two sciences. This research aims to answer the question that what is the relationship between the Transcendent theosophy thinkers and the human rights of the West? The hypothesis of this research is based on the fact that natural rights thinkers believe in the existence ofakind of fixed rights in human legal systems,which they considerbeyond contractualagreements, andTranscendent theosophy thinkers, in addition to seeing rights as divine, believe that moral principles are fixedin They believe in the human system and as such as natural rights, reason ismentioned as oneof the sourcesof measuring and receiving these fixed principles But the divine law,which is comprehensive of morals and rights, is considered perfect for the happiness of man.The school of positivism also does notneed tomatch the ruleswith fixed moral standards in order to recognize the correctness of laws, but only the will of the legislator expresses the correctness of a law. This research is based on analytical-descriptive method and based on library sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the relationship between law and ethics
  • fundamental rights
  • philosophy of law
  • Transcendent theosophy
  • natural law
  • legal positivism
  • Islamic law

مراجع

  1. اِ شینر راجر (1383)، "حقوق و اخلاق"، ترجمه عبدالحکیم سلیمی، نشریه معرفت، شماره 82 .
  2. ابدالی، مهرزاد (1389)، "تحلیل مفاهیم اعتبار حقوقی و هنجار حقوقی"، نشریه مدرس علوم انسانی-پژوهش‎های حقوق تطبیقی، دوره 14، شماره 2، 28ـ1.
  3. تروپه، میشل (1386)، فلسفه حقوق، ترجمه مرتضی کلانتری تهران: آگه.
  4. جوادی آملی، عبدالله، (1375)، فلسفه حقوق بشر، قم: نشر اسراء.
  5. ـــــــــــــــــــ ، (1378)، تسنیم، ج1، قم: نشر اسراء.
  6. ـــــــــــــــــــ ، (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم: نشر اسراء.
  7. ـــــــــــــــــــ ، (1393)، درس خارج تفسیر قرآن کریم (تفسیر آیات 22 و 23 سوره زمر)، به تاریخ 24/08/1393: قابل دسترسی در تارنمای:

http: //eshia.ir/Feqh/Archive/course/Javadi/tafsir/default.htm

  1. حکمت‎نیا، محمود، (1382)، آرای عمومی (مبانی اعتبار و قلمرو)، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  2. ـــــــــــــــــ ، (1393)، قواعد بنیادین در حقوق و روش‌شناسی احراز و توسعه آنها، نشریه حقوق اسلامی، دوره 11 شماره 42، 37-7.
  3. حلی، حسن بن یوسف (1407)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  4. دورکین، رونالد (1379)، "نافرمانی مدنی"، ترجمه محمد راسخ، نشریه کیان، شماره 51
  5. سید قاری سید فاطمی، سید محمد (1381)، "مبانی توجیهی-اخلاقی حقوق بشر معاصر"، نشریه تحقیقات حقوقی، شماره 35 و 36.
  6. صدرالدین شیرازی، محمد (1354)، مبدا ومعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  7. ـــــــــــــــــــ ، (1387)، المظاهر الالهیه، تحقیق سیدجلال آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
  8. ـــــــــــــــــــ ، (1389)، تفسیر القرآن الکریم، ج1، تصحیح محمد خواجوی، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  9. طالبی، محمدحسین (1380)، نظریه حقوق طبیعی در فلسفه حقوق، نشریه معرفت مهر، شماره 46، 76-82.
  10. طباطبائی، محمد حسین (1402ق)، المیزان فی تفسیر القران، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
  11. طوسی، خواجه نصیر الدین (1375)، شرح الاشارات و التنبیهات، ج 3، قم: نشر البلاغة.
  12. قربان نیا، ناصر (1377)، "حقوق، ترجمان اخلاق"، نشریه نقد و نظر، سال چهارم، شماره 1 و 2، 384-408
  13. ـــــــــــــ ، (1394)، "مبادی قلمرو و زمینه‎های اعتبار تقنین اخلاق"، نشریه دین و قانون، ش8، 11-34.
  14. کاتوزیان ناصر (1386)، "اخلاق و حقوق"، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال دوم، شماره 1 و2.
  15. ـــــــــــــ، (1352)، فلسفه حقوق، تهران: دانشگاه تهران، 1352.
  16. کرمی، حمزه؛ احمدی افرمجانی، علی اکبر (1399)، حقوق طبیعی از دیدگاه جان لاک و مرتضی مطهری، فصلنامه فلسفه و کلام اسلامی، سال پنجاه و سوم، شماره اول. 7-31
  17. کلسن، هانس (1387)، نظریه حقوقی ناب، ترجمه اسماعیل نعمت‎اللهی، تهران: سمت.
  18. لانیز، دیوید (1372)، "قانون به معنای واقعیتی اجتماعی"، ترجمه سید مصطفی محقق داماد، مجله قضایی و حقوقی دادگستری، شماره 7، 17-44
  19. مجتهدی، کریم، (1375)، فلسفه در قرون وسطا، تهران، امیرکبیر.
  20. مصباح یزدی، محمدتقی (1391)، نظریه حقوقی اسلام، جلد اول، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  21. ـــــــــــــــــــ ، (1396)، سلسله جلسات اخلاق اسلامی، تاریخ جلسه 29/9/1396، وبگاه: https: //mesbahyazdi.ir
  22. مطهری، مرتضی، (1371)، نظام حقوق زن در اسلام، قم: انتشارات صدرا.
  23. ـــــــــــــ ، (1378)، مجموعه آثار، ج 16، تهران: انتشارات صدرا.
  24. ـــــــــــــ ، (1399ق)، مجموعه آثار شهید مطهری، تهران: نشر صدرا.
  25. موسوی بجنوردی، سید محمد (1388)، بررسی نقش اخلاق در فقه و حقوق با رویکردی بر نظریات حضرت امام خمینی، نشریه نامه الهیات، شماره 8، صص 153-170.
  26. هارت، هربرت، (1380)، "پوزیتیویسم و جدایی حقوق از اخلاق"، ترجمه سید قاسم زمانی، نشریه اطلاعات سیاسی- افتصادی، شماره 165 و 166، 74-85
  27. ـــــــــــــ ، (1390)، مفهوم قانون، ترجمه محمد راسخ، تهران: نشر نی.
  28. Bentham,Jeremy (2000) , An Introduction to the Principles of Morals and Legislation, Batoche Books.
  29. Chroust , Anton-Hermann (1944) , The Philosophy of Law of St. Augustine, The Philosophical Review, Vol. 53, No. 2, pp. 195-202.
  30. Dworkin, M Ronald, The Model of Rules, The University of Chicago Law Review, Vol. 35, No. 1 (Autumn, 1967) , pp. 14-46
  31. Finnis, John, (2011) , Philosophy of Law: Introduction, COLLECTED ESSAYS VOLUME IV, Oxford: OUP, Oxford Legal Studies Research Paper No. 30/2011
  32. Hart,L.A. (2012) , The Concept of Law, Oxford University Press.
  33. Locke, John, An essay concerning human understanding, Prometheus Books, 1994, p 5-10.
  34. Raz, Joseph (1995) , Ethics in the Public Domain: Essays in the Morality of Law and Politics, Publisher: Clarendon Press.
  35. Ripert, Georges (1949) , La règle morale dans les obligations civiles, Anthologie du droit, N 15.
  36. Simonds, NE (1998) , Law and Morality, In: Routledge Encyclopedia of Philosophy.
  37. SPÎRCHEZ, Georgeta-Bianca (2016) , THE RELATION BETWEEN ETHICS AND LAW, Fiat Iustitia, No. 1/2016.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار