تبیین ساختار جنود عقل و جهل بر پایه سه مؤلفة فکر، حال و عمل؛ با تأکید بر شرح اصول کافی ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه از پردیس بین الملل فردوسی مشهد

2 عضوهیات علمی گروه فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد

3 عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

حضرت امام جعفر صادق(ع) در حدیث شریف عقل و جهل، لازمه‌ی هدایت بشری را شناخت لشکریان عقل و جهل معرفی می‌کنند. صدرالمتألهین شیرازی در کتاب شرح اصول کافی خود به شرح این حدیث اهتمام ویژه نموده است. این نوشتار با روش تحلیلی در پی آن است تا با واکاوی شرح ملاصدرا، دسته‌بندی نوینی را از لشکریان عقل و جهل حول سه محور فکر، حال و عمل، که اضلاع اصلی فعل ارادی انسان هستند ارائه دهد و روابط و نسب میان این سه مؤلفه را در منظومه اخلاق جعفری کشف کند. در بررسی لشکریان هفتاد و پنجگانه عقل و جهل، از منظر مؤلفه های یاد شده و مبادی و نتایج آنها می‌توان فضایل و رذایل اخلاقی را در شش حیطه : مبادی و اصول، افکار، افکار و احوال، افکار و اعمال، افکار و احوال و اعمال و همچنین حیطه ثمرات و آثار این قوا، دسته بندی نمود. با این تبیین به این نتیجه نایل می‌شویم که برای نیل به هدایت حقیقی انسان باید الگویی از خصوصیات اخلاقی تنظیم گردد که به تمامی ابعاد وجودی بشر نظاره داشته و با لحاظ روابط متقابل اضلاع سه‌گانه وجود او، بتواند گام‌های سلوک اخلاقی انسان را ترسیم نماید تا به زمامداری قوه عقل، در شخصیت انسان فضایل انسانی و اخلاقی مجال ظهور و بروز بیابند و به میزان فعلیّت کمالات الهی، سعادت دنیوی و اخروی حاصل ‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explaining the structure of intellect and ignorance based on three components of thought and present and action with emphasis on the description of mulla Sadra's sufficient principles.

نویسندگان [English]

  • BIBI bahareh Fakoor yahyayi 1
  • abbas javareshkian 2
  • JAHANGIR MASOODI 3
1 Paris beynolmelal
2 doctor
3 Ferdowsi University of Mashhad faculty member and head of the Department of Philosophy
چکیده [English]

Imam Ja'far Sadegh (AS) in the noble hadith of intellect and ignorance, introduces the necessity of human guidance to know the armies of intellect and ignorance. Sadr al-Muta'allehin Shirazi has paid special attention to the explanation of this hadith in his book Sharh Sufficient Principles.

Examining the seventy-five armies of reason and ignorance, from the perspective of the mentioned components and their principles and results, moral virtues and vices can be divided into six areas: principles and principles, thoughts, thoughts and circumstances, thoughts and actions, thoughts and circumstances and actions. He also categorized the fruits and works of these forces. With this explanation, we reach the conclusion that in order to achieve true human guidance, a model of moral characteristics must be set that looks at all aspects of human existence and in terms of the interrelationships of the three sides of human existence, can draw the steps of human moral behavior to The rule of the intellect, the human virtues and moral virtues have the opportunity to appear and manifest, and to the extent of the activity of divine perfections, worldly and otherworldly happiness is achieved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reason
  • ignorance
  • virtues
  • vices
  • thought
  • present
  • action
  • hadith of intellect and ignorance
  1. قرآن کریم.
  2. ذاکری، مهدی(1395)، درآمدی به فلسفۀ عمل، انتشارات سمت و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تهران.
  3. حسن‌زاده آملی، حسن(1389)، شرح اسفار، بوستان کتاب، قم.
  4. خمینی، روح‌الله(1389)، برگزیده‌ای از کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل، به کوشش محمد اسفندیاری، تهران.
  5. ـــــــــــــ (1366)، تفسیرالقرآن الکریم، مصحح محمد خواجوی، نشر بیدار، قم.
  6. ـــــــــــــ (1981)، الحکمه المتعالیه، المکتبه المصطفوی، قم.
  7. ـــــــــــــ (1340)، رساله سه اصل، مصحح حسن نصر، :دانشگاه تهران، تهران.
  8. ـــــــــــــ (1384)، شرح اصول الکافی، باب العقل و الجهل، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران.
  9. ـــــــــــــ (1382)، شرح و تعلیقه بر الهیات شفا، نشر بنیاد حمکت اسلامی صدرا، تهران.
  10. ـــــــــــــ (1377)، عرفان و عارف نمایان، مترجم: محسن بیدار، نشر الزهرا، تهران.
  11. ـــــــــــــ (1354)، المبدا و المعاد، انجمن‎ حکمت‎ و فلسفه ‎ایران، تهران.
  12. صدوق، ابی جعفر محمد بن علی ابن بابویه(1362ش)، الخصال، ترجمه مرتضی مدرس گیلانی، جاویدان، تهران.
  13. صدوق، ابی جعفر محمد بن علی ابن بابویه(1385ق)، علل الشرایع، مکتبةحیدریه، نجف.
  14. کلینی، محمد بن یعقوب(1421ق -1379) اصول کافی، ترجمه و شرح محمدباقر کمره‌ای، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، تهران.
  15. مازندرانی، ملاصالح (1382ق)، شرح الکافی، الاصول و الروضه، المکتبة الاسلامیة للنشر و التوزیع، تهران.
  16. مختاری، رضا (1378)، «گذری بر شرح حدیث جنود عقل و جهل»، آینه پژوهش، شماره ۵۸، ص ۸۲-۸۸. 
  17. مطهری، مرتضی (1361)، شرح منظومه، انتشارات حکمت، تهران.
  18. نجفی‌زاده، محمدهادی (1391)، عقل در کتاب عقل و جهل اصول کافی با تأکید بر شرح ملاصدرا، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، قم.
  19. نقاش‌زاده، محمدباقر(1390)، شرح حدیث عقل و جهل، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.