بررسی و تحلیل دیدگاه آیت الله جوادی آملی درباره «بیان تمثیلی» و رابطه آن با «گونه‌های مختلف قیاس»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی و استادیار پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشکده فرهنگ ومعارف قرآن).

2 دانش آموخته سطح چهار مرکز آموزش عالی معصومیه سلام الله علیها

چکیده

آیت الله جوادی آملی در تفسیر برخی آیات قرآن که در آن‎ها از مصداقی خاص یاد شده، بیان آیه را در خصوص آن مصداق، «تمثیلی» دانسته؛ نه «تعیینی و تحدیدی» و درنتیجه حکم یادشده در آیه را به موارد مشابه تسری می‎دهد. این‎گونه تفسیر (تلقی تمثیلی از برخی بیان‎های قرآن)، ضمن تأکید بر معرفت‎بخش و واقع‎نما بودن بیان‎های قرآن، موجب تحول در نگاه مفسر به دامنه دلالت‎های قرآن و به تبع، سبب تبیین‎های قرآنیِ گسترده‎تری درباره مسایل فردی و اجتماعی خواهد شد و از آنجا که دیدگاه «بیان تمثیلی» موهم همسانی با «گونه‎های مختلف قیاس» است، این مقاله پس از تحلیل این دیدگاه، رابطه آن را با مفاهیم یادشده بررسی می‎کند و به این نتیجه دست می‎یابد که نسبت «بیان تمثیلی» با «گونه‎های مختلف قیاس» بدین شرح است: 1. از قبیل قیاس منصوص العله نیست، زیرا در بیان تمثیلی تصریح به علت وجود ندارد. 2. با قیاس مستنبَط العله با استنباط قطعی، یعنی همان قیاس همراه با القاء خصوصیت و تنقیح مناط قطعی تفاوتی ندارد. 3. با قیاس ظنی (قیاس مستنبَط العله با استنباط ظنی و قیاس همراه با القاء خصوصیت و تنقیح مناط ظنی) نسبتی ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation and analysis of Ayatollah Javadi Amoli's view on "allegorical expression" and its relationship with "various types of analogy"

نویسندگان [English]

  • Ali Ali Modbar Islami 1
  • leyla salehi 2
1 . Faculty member and assistant professor of the Islamic Science and Culture Research Institute, Islamic Propaganda Office of Qom Seminary (Research School of Culture and Knowledge of the Qur'an).
2 دانش آموخته سطح 4 مرکز آموزش عالی معصومیه سلام الله علیها
چکیده [English]

Ayatollah Javadi Amoli, in his interpretation of some verses of the Qur'an in which a specific example is mentioned, considered the expression of the verse to be "allegory" regarding that example; not "determining and limiting" and as a result extends the ruling mentioned in the verse to similar cases. This kind of interpretation (interpretation of some expressions of the Qur'an as an allegory), while emphasizing the knowledge-giving and realistic nature of the Qur'an's expressions, causes a change in the commentator's view of the scope of the Qur'an's meanings and, consequently, causes explanations It will become a broader Qur'an about individual and social issues, and since the view of "allegorical expression" is synonymous with "various types of analogy", this article after analyzing this view, examines its relationship with the aforementioned concepts. And he reaches the conclusion that the ratio of allegorical expression with different types of analogy is as follows: 1. It is not a type of analogy, because in allegorical expression there is no explanation of the cause. 2. It is not different from the analogy of inferential inference with definite inference, that is, the same analogy with the induction of particularity and refinement of definite manat. 3. It has nothing to do with hypothetical analogy (al-inferential analogy with hypothetical inference and analogy with the induction of particularity and revision of hypothetical manat).

کلیدواژه‌ها [English]

  • allegorical expression
  • continuation and adaptation
  • analogy
  • Mansoos al-Ala
  • Mustabat al-Ala
  • cancellation of character
  • revisio

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی،1362ش، الخصال، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول.
  3. ___________________، محمد بن علی،1378ق، عیون اخبار الرضا علیه السلام؛ تحقیق: مهدی لاجوردی، نشر جهان، چاپ اول.
  4. ابن منظور، ابوالفضل، جمال الدین، محمد بن مکرم، 1414 ه‍ ق، ‌لسان العرب، تحقیق: احمد فارس صاحب الجوائب‌‌، انتشارات دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر‌، بیروت، چاپ سوم‌.
  5. انصاری، مرتضی؛ فرائد الاصول (رسائل)، 1419ق، به کوشش گروهی از محققان، مجمع الفکر الاسلامی، قم.
  6. برقی، احمد بن خالد، 1371ق، المحاسن، به کوشش جلال الدین‏ محدث، دار الکتب الاسلامیة، قم.
  7. بستانی، فؤاد افرام، 1375ش، فرهنگ ابجدی، انتشارات اسلامی، تهران، چاپ دوم.
  8. جناتی، محمد ابراهیم، بی‎تا: منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، بی‎جا.
  9. جوادی آملی، عبدالله، 1389ح، تفسیر موضوعی قرآن کریم (توحید در قرآن)، ج2، مرکز نشراسراء، قم، چاپ پنجم.
  10. ________________، 1393، قرآن میزان شناخت قرآن، مرکز نشراسراء، قم،چاپ اول.
  11. ________________، 1389الف؛ تسنیم ج2، مرکز نشر اسراء، قم، چاچ ششم.
  12. ________________، 1389ب، تسنیم ج10، مرکز نشر اسراء، قم، چاپ سوم.
  13. ________________، 1389ج، تسنیم ج14، مرکز نشر اسراء، قم، چاپ دوم.
  14. ________________، 1389د، تسنیم ج18، مرکز نشر اسراء، قم، چاپ دوم.
  15. ________________، 1389ه، تسنیم ج20، مرکز نشر اسراء، قم، چاپ اول.
  16. ________________، 1389و، تسنیم ج21، مرکز نشر اسراء، قم، چاپ اول.
  17. ________________، 1389ز، تسنیم ج22، مرکز نشر اسراء، قم، چاپ اول.
  18. جوهری اسماعیل بن حماد، 1410ق، الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، تحقیق: احمد عبدالغفور عطار‌، انتشارات دارالعلم للملایین، بیروت، چاپ اول.
  19. حر عاملی، محمدبن حسن، 1409ق، وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق: عبدالرحیم ربانی شیرازی، ناشر: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث قم،.
  20. راغب اصفهانی، حسین بن محمد،1412ق، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودى‌، انتشارات دارالعلم- الدارالشامیه، لبنان- سوریه، چاپ اول.
  21. زمخشرى، محمود، 1407ق‏، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی، بیروت‏، چاپ سوم.
  22. شاکر، محمد کاظم، 1366، روش‎های تأویل قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم.
  23. طباطبایی، محمد حسین، 1353، قرآن در اسلام (طبع قدیم)، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ دوم.
  24. ــــــــــــــــــــــ، 1390ق‏، المیزان فی تفسیرالقرآن، موسسه الاعلمی للمطبوعات‏، بیروت-لبنان، چاپ دوم.
  25. طبرسی، فضل بن حسن،1372، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: فضل‏الله‏ یزدى طباطبایى، تهران: ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم.
  26. فراهیدی، خلیل بن احمد، 1410ق، کتاب العین، تحقیق: دکتر مهدى مخزومى و دکتر ابراهیم سامرائى‌، نشر هجرت، قم، چاپ دوم.
  27. فیومی، احمد بن محمد بن علی،1397ق، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، انتشارات: دارالمعارف، قاهره، الطبعه الثانیه.
  28. کلانتری، علی اکبر، بهار 1382، تنقیح مناط (مقاله) فصلنامه فقه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، سال دهم.
  29. کلینی، ابوجعفرمحمد بن یعقوب،1362، الکافی، انتشارات اسلامیه‏، تهران، چاپ دوم‏.
  30. مدنی، سید علی بن احمد، 1426ق، الطراز الأول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول، تحقیق: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، مشهد.
  31. مسلم بن حجاج، ابوالحسن القشیری بی‎تا؛ صحیح مسلم، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی.
  32. مشکینی اردبیلی، علی، 1374، اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثها، الهادی، قم، چاپ ششم.
  33. مظفر، محمد رضا، 1388ق، المنطق، مطبعة النعمان، نجف اشرف.
  34. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، 1371، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ دهم.
  35. _________________________، 1424ق، کتاب النکاح، تحقیق: محمد رضا حامدی و مسعود مکارم، انتشارت مدرسة الامام علی بن ابی‎طالب، قم، چاپ اول.
  36. _________________________، 1428ق، أنوار الاصول، مدرسة الامام علی بن ابی‎طالب، قم، چاپ دوم.
  37. ________________________،1427ق، دائرة المعارف فقه مقارن، تحقیق: جمعی از اساتید و محققان حوزه، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‎طالب علیه‎السلام، قم، چاپ اول.
  38. نایینی، محمد حسین، 1365ق، فوائدالاصول، تحقیق: محمد علی کاظمی خراسانی، مؤسسه النشرالاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار