در این نوشتار به بررسی سیر نظریۀ مثل افلاطونی در آرای اندیشمندان اسلامی پرداخته شده است. نظریۀ مثل افلاطونی، از وجوه مختلف هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه، علم‌النفسی، اخلاقی، زیبایی‌شناسانه و خداشناسانه اهمیت فراوانی دارد. از زمان افلاطون تا کنون، هم در میان فلاسفۀ اسلامی و هم در میان فلاسفۀ غربی، مسألۀ مثل افلاطونی، مورد بحث، تأیید و انتقاد فراوان واقع شده است. بررسی محتوایی ـ تاریخی دیدگاه‌های اندیشمندان اسلامی از جمله فارابی، ابن‌سینا، شیخ اشراق، محقق دوانی، میرداماد و ملّاصدرا نشان می‌دهد که اولاً نظریۀ مثل افلاطونی نزد اندیشمندان مسلمان هم دچار جرح و تعدیل‌های بسیار و به برخی وجوه، پذیرفته شده و جنبه‌های اخلاقی و زیبایی‌شناسانۀ آن مورد نظر قرار نگرفته است؛ ثانیاً ادلۀ آن‌ها در رد یا اثبات نظریۀ مثل ناتمام است؛ و ثالثاً فیلسوفان اشراقی (به معنای عام) و عرفان‌گرا رغبت بیش‌تری به پذیرش آن نشان داده‌اند.
The Theory of Platonic Ideas and its History in the Islamic Philosophy
نویسندگان [English]
hosein saberi varzaneh
چکیده [English]
Visiting professor, University of Tehran, Farabi branch
This paper seeks to study the history of Platonic ideas in the works of Islamic thinkers. The theory of Platonic ideas is of great ontological, epistemological, psychological, ethical, theological, and aesthetic significance. Since the time of Plato himself the issue of Platonic ideas has been subjected to an abundance of discussions, verifications and critiques, both by the western and the Islamic philosophers. A historical content analysis of the views of the Islamic thinkers including Farabi, Avicenna, Sheik Shahabeddin Suhrawardi, Mohaqeq Davani, Mirdamad, and Mulla Sadra, indicates that, firstly, the theory of Platonic ideas has both undergone numerous adjustments and modifications by the Muslim thinkers and has been adopted selectively and its ethical and aesthetic aspects have not been given any attention by them. Secondly, their reasons for the rejection or the substantiation of the theory of ideas are insufficient and, thirdly, the illuminist and mystic philosophers (in the general sense of the words) have shown more interest to accept it.
کلیدواژه‌ها [English]
Platonic Ideas, science and knowledge, essence, separation, universal
ابتدای صفحه