آیا عرفان نظری ممکن است؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

عرفان نظری از علومی است که در حدود قرن هفتم هجری در جهان اسلام، عمدتا به ابتکار محیی الدین ابن عربی شکل گرفت و از آن زمان تاکنون در حوزه‌های معنوی و حِکمی اسلامی مطرح بوده است. این علم عهده‌دار ارائهٴ جهان‌بینی عرفانی است و در آن یافته‌های شهودی عرفا تجزیه و تحلیل و احیانا بر دعاوی آنان استدلال عقلی یا نقلی می‌شود. اما استخراج یک جهان‌بینی نظری از تجربه‌های عرفانی، هنگامی میسر است که اولا شهود عرفانی را ممکن بدانیم؛ ثانیا فی الجمله برای آن اعتبار و حجیت قائل باشیم؛ ثالثا به توانمندی عقل بر فهم شهودهای عرفانی معتقد باشیم؛ رابعا تجربهٴ عرفانی را قابل توصیف و بیان بدانیم. اینها از مهمترین پیش‌فرض‌های امکان عرفان نظری است. اما این پیش‌فرض‌ها چه از سوی برخی از عرفا و چه از طرف برخی فلاسفه در شرق و غرب، همواره مورد مناقشه بوده است. بنابراین، امکان عرفان نظری به عنوان یک علم، وابسته به اثبات این پیش‌فرض‌ها است. مفروضات مزبور از مبادی تصدیقی عرفان نظری است که باید در «فلسفهٴ عرفان نظری» تحقیق شود. از سوی دیگر، از آنجا که عرفان نظری و فلسفهٴ اولی، مسائل مشترک بسیاری دارند، توجیه علمی همچون عرفان نظری، در گرو پاسخ به این پرسش است که تفاوت عرفان نظری با فلسفهٴ اولی، به ویژه فلسفه‌هایی که رنگ‌وبوی عرفانی دارند، چیست.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Does the science of Theoretical Mysticism exist?

نویسنده [English]

  • Muhammad Fanaei Eshkvari
چکیده [English]

The possibility of theoretical mysticism depends on a few paradigms: a) the possibility of direct mystical knowledge b) this kind of knowledge’s being credibly able to find the realities c) Man is capable of having direct and intuitional knowledge d) we accept that personal intuitional knowledge can be conveyed to others. After showing how the above paradigms have been rejected by different mystical and philosophical schools in the East and the West, the author attempts to demonstrate that theoretical mysticism’s being possible depends on resolving the above four paradigms. With a comparative approach the paper also discusses the case of mystical philosophy and whether it is credible.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • theoretical mysticism
  • Mystical experience
  • possibility of intuition
  • credibility of institution
  • beyond mode of intellect
  • being un-expressible

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار