معنا و مصداق اسم ظاهر و اسم مکنون خدا در روایت ابراهیم‌بن‌عمر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 تهران دانشگاه تربیت مدرس دانشکده علوم انسانی اتاق 109

2 دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

یکی از روایات پیچیده در منابع شیعه، روایت ابراهیم‌بن‌عمر از امام صادق دربارۀ اسم مکنون الهی و نسبت آن با اسماء حسناست. محتوای این روایت، جنبه‌های مختلف معنا را برمی‌تابد؛ ازاین‌رو باعث گوناگونی دیدگاه‌ها دربارۀ مدلول این روایت شده است. در این مقاله، دیدگاه‌های مختلف را دربارۀ مفهوم اسم در این روایت می‌آوریم و تصریح می‌کنیم که اسم در اینجا، اسم لفظی نیست، بلکه اسم عینی و حقیقت خارجی است. آنگاه دیدگاه‌های محدثان و فلاسفه را دربارۀ مصادیق اسم ظاهر بررسی می‌کنیم ونتیجه می‌گیریم اسماء ظاهر، سه اسم «الله»، «تبارک» و «تعالی» است. در پایان نیز به ماهیت اسم مکنون یادشده در روایت می‌پردازیم و پس از تحلیل دیدگاه‌های محدثان و فیلسوفان، نتیجه می‌گیریم منظور از اسم مکنون، مقام «احدیت» است که با اسماء ظاهر پوشیده شده.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Meaning and Extension of Evident and Hidden Name of God in Ibrahim Ibn Omar's narrative

چکیده [English]

One of the complex narratives in Shia references is the narrative of Ibrahim ibn Omar from Imam Sadiq about Hidden Name (al-Ism al-Maknun) of God and its relation to Most Beautiful Names (al-Asma al-Husna). The content of this narrative has several aspects; so it makes different viewpoints about its concept. In this article, different viewpoints about the concept of Name in this narrative will be studied and it will be specified that here the Name is not verbal but objective and has an external reality. Then the viewpoints of who report the Hadiths and philosophers about the extensions of Evident Name (al-Ism al-Zaher) will be studied. Then it will be proved that the Evident Names are Allah, Tabarak and Ta`ala. Finally, the concept of Hidden Name in the narrative will be studied and after analyzing the viewpoints of who report the Hadiths and philosophers, we will conclude that the purpose of Hidden Name is the stage of unity (Ahadiat) which is covered by Evident Names.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hidden Name
  • Stored Name
  • Most Beautiful Names
  • Greatest Name
  • Ibrahim ibn Omar's narrative
  • stage of unity
قرآن کریم.     
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (1405)، لسان العرب، ادب الحوزه، قم.
احمدی جلفایی، حمید (1387)، «پژوهشی دربارۀ حدیث حدوث اسماء در الکافی»، در مجموعۀ مقالات کنگرۀ بزرگداشت ثقه‌الاسلام کلینی، دارالحدیث، قم، ص 189-230.
جزائری، سیدنعمه‌الله (1417)، نور البراهین، تصحیح سیدمهدی رجائی، جامعه مدرسین، قم.
حسینی عاملی، بدرالدین‌بن‌احمد (1383)، الحاشیه علی اصول الکافی، تصحیح علی فاضلی، دارالحدیث، قم.
حکاک، سیدمحمد و محمدرضا موحدی نجف‌آبادی (1392) «دو تفسیر از صادر اول و اجزای آن در حدیث حدوث اسماء»، نشریۀ پژوهش‌های علم و دین، سال چهارم، شمارۀ دوم، ص 43-57.
راغب اصفهانی (1404)، المفردات فی غریب القرآن، نشر الکتاب، بی‌جا.
روحی برندق، کاوس (1393)، جلوۀ ذات، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
سبزواری، ملاهادی (بی‌تا)، شرح الاسماء الحسنی، مکتبه بصیرتی، قم.
شبّر، عبدالله (1407)، مصابیح الانوار، النور للمطبوعات، بیروت.
شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (1383)، شرح اصول الکافی، تصحیح: محمد خواجوی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
صدوق، محمدبن‌علی (بی‌تا)، التوحید، تصحیح: هاشم حسینی طهرانی، جامعه مدرسین، قم.
طباطبایی، محمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، جامعۀ مدرسین، قم.
ـــــــ (1419)، الرسائل التوحیدیه، مؤسسة النعمان، بیروت.
علوی عاملی، احمدبن‌زین‌الدین (1385)، الحاشیه علی اصول الکافی، تصحیح: صادق حسینی اشکوری، دارالحدیث، قم.
فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب (بی‌تا)، القاموس المحیط، بی‌نا، بی‌جا.
فیض کاشانی (1406)، الوافی، تصحیح: ضیاء‌الدین الحسینی، بی‌نا، اصفهان.
قزوینی، خلیل‌بن‌غازی (1387)، الشافی فی شرح الکافی، تصحیح: محمدحسین درایتی، دارالحدیث، قم.
کفعمی، ابراهیم‌بن‌علی العاملی (1403)، المصباح (جنه الامان الواقیه وجنه الایمان الباقیه)، اعلمی، بیروت.
کلینی، محمدبن‌یعقوب (1363)، الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
مازندرانی، ملاصالح (1421)، شرح اصول الکافی، تعلیقات: ابوالحسن شعرانی، تصحیح: علی عاشور، داراحیاء التراث العربی، بیروت.
مجلسی، محمدباقر (1403)، بحار الانوار، تصحیح: یحیی عابدی، الوفا، بیروت. 
ـــــــ (1404)، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تصحیح: هاشم رسولی، دارالکتب الاسلامیه، تهران.