مفهوم ‌«راه» در‌ تفاسیر ‌عرفانی پیش ‌از ‌ابن‌عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی‌دکتری‌ عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی (ره)، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه اخلاق اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

«راه» از مفاهیم موردتوجه قرآن کریم است که با واژگان گوناگونی مانند «سبیل»، «طریق» و «صراط» در آیات آمده است. در زبان فارسی همه این واژگان به معنای راه‌اند، اما در قرآن کریم و نوشته‌های مفسران صوفی شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. از آنجا که به مفهوم صراط در مقاله‌ای مستقل پرداخته‌ایم، در پژوهش حاضر به مفهوم «سبیل» و «طریق» و برخی مفاهیم کم کاربردتر از راه در آیات قرآن پرداخته شده است. مسأله پژوهش حاضر یافتن مفهوم راه و وجوه معنایی دو واژه مذکور و مصادیق آنها در آیات قرآن و تفسیر و تأویل آنها از تفاسیر عرفانی پنج عارف پیش از ابن عربی در بحثی تبیینی - تطبیقی است. نتایج حاصل از پژوهش حاضر با تبیین و مقایسه این مفاهیم از دیدگاه تفاسیر عرفانی یاد شده؛ اشتراکات و تفاوتهای آنها و مصادیق شان را منکشف می‌سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The concept of "way" in mystical interpretations before Ibn Arabi

نویسندگان [English]

  • zeinab Rameh 1
  • Seyyed Hamidreza Mirazimi 2
  • mahmoud sheikh 3
1 Religions University of Research Sciences
2 Member of the Faculty of Education and Islamic Thought of Tehran University
3 Comparative studies of religions and mysticism; Faculty of Theology and Islamic Studies; University of Tehran; Tehran; Iran
چکیده [English]

"The path" is one of the important concepts of the Holy Quran, which is used with various terms such as "mustache", "path" and "straat". In Persian, all these words have the meaning of path, but in the Holy Quran and the writings of Sufi commentators, they have differences with each other. The importance of this concept is so much that they have used it a lot in mystical interpretations. In this regard, the present research has explained its examples by examining more than two hundred verses of the Qur''an and referring to the interpretation books of five ancient mystics. Examining the words of the road and their examples and characteristics is one of the topics of interest in the present research. These examples include: the path of guidance and happiness, jihad in the way of God, blame and rebuke, endurance and stability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: mystical interpretation
  • Islamic mysticism
  • mustache
  • tariq
  • way
  1. قرآنکریم.
  2. ابن‌فارس، احمد، (1404). معجم مقاییس اللّغه، ج 5، 3، 2. چاپ ‎اول. قم: مکتب‎ الاعلام ‎الاسلامی.
  3. ابن‎منظور، محمد‎بن‎مکرم. (1414)، لسانالعرب. ج11، 3. بیروت، دارصادر.
  4. ازهری، محمد بن احمد. (بی‎تا). تهذیباللغه. ج10. بیروت: دار إحیاء التراث‎العربی.
  5. بقلى‎شیرازى، روزبهان. (2008). تفسیرعرائسالبیانفىحقائقالقرآن. 3جلد. چاپ‎اول. بیروت: دار‎الکتب‎العلمیة.
  6. التسترى، سهل‎بن‎عبد‎الله. (1423). تفسیرالتسترى. 1جلد. چاپ‎اول. بیروت: دار‎الکتب‎العلمیة.
  7. الجوهری، أبو‎نصر. (1407). الصحاح‌ تاجاللغة و صحاحالعربیة. محقق: احمد عبدالغفور عطار. جلد1، 2. چاپ‎چهارم. بیروت: دار‎العلم للملایین.
  8. راغب‎اصفهانی، حسین‎بن‎محمد، (1412). المفرداتفیغریبالقرآن. چاپ‎اول. بیروت: دار‎العلم دار‎الشامیه.
  9. رشید‎الدین‎میبدى، ابوالفضل. (1371). کشفالأسرار و عدةالأبرار (معروف به تفسیر خواجهعبداللهانصاری). به‎اهتمام‎علی‎اصغر‎حکمت. چاپ‎پنجم. تهران: انتشارات‎امیرکبیر.
  10. السلمى، ابو‎عبد‎الرحمن ‎محمد ‎بن‎الحسین، (1369)، حقائقالتفسیر، تهران، مرکز‎ نشر‎ دانشگاهی.
  11. فخرالدین بن محمد، طریحی، (1375)، مجمع البحرین. محقق، احمد حسینی اشکوری، ج5، 3، چاپ‎ سوم، تهران، مرتضوی.
  12. العسکری، حسن بن عبدالله، (1412)، معجم الفروق اللغویة. الطبعة ‎الأولى، قم، مؤسسة‎ النشر‎ الإسلامی.
  13. قشیرى، ابوالقاسم ‎عبد‎الکریم، (1981)، لطائف الإشارات، 3 جلد، چاپ ‎سوم، مصر، الهیئة‎ المصریة‎ العامه ‎للکتاب.
  14. قرشى، سید‎على‎اکبر، (1371)، قاموسقرآن، ج4، تهران، دار‎الکتب ‎الإسلامیة.
  15. مصطفوی، حسن، (1360). التحقیقفیکلماتالقرآنالکریم، ج5، تهران، بنگاه‎ ترجمه و نشر‎کتاب.