مقایسه روش دستیابی به «علم دینی» از نگاه علامه جوادی آملی و دکتر سید حسین نصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه بین المللی المصطفی

2 دانشجوی دکتری اندیشه معاصر مسلمین، دانشگاه بین المللی المصطفی

چکیده

پیدایش منازعه ای بی پایان بین طرفداران علم و دین پس از دوران رنسانس ، سبب شکل گیری نحله های مختلف در موافقت یا مخالفت با امکان علم دینی گردید. پدیده ای که هر چند جرقه های اولیه ی آن در مسیحیت زده شد اما متفکران مسلمان پرچمدار توسعه ی آن شدند. استاد جوادی آملی و دکتر سید حسین نصر را باید از طرفداران امکان علم دینی دانست که علی رغم اشتراکات فراوان، هر کدام طریقی متفاوت را برای دستیابی به آن برگزیده اند.

علامه جوادی با تمسک به مبانی فلسفه ی الهی و برجسته سازی نقش عقل در معرفت دینی، علوم جدید را در تعارض با دین تلقی نمی نماید و رویکرد وحدت علم و دین از طریق شمولیت بخشی و توسیع دائره حقیقت دین را راهکار دستیابی به علم دینی می داند. اما در دیدگاه دکتر نصر علوم مدرن در تعارض با مبانی جهان بینی دینی است و احیای سنت و عناصر اساسی آن چون حکمت خالده که میراث تمدن کهن دینی است تنها راه احیای علم دینی است. بنابراین دکتر نصر مسیر احیاء علم دینی را در مقابل طریق انحلال استاد جوادی آملی بر می گزیند. شیوه پژوهش در این نوشتار اسنادی- تحلیلی و بهره وری از منابع کتابخانه ای بوده و بر اساس یافته های پژوهشی به نظر می رسد عناصر بکار گرفته شده در مبانی حکمت متعالیه توسط استاد جوادی آملی نویدی بر یافتن راهکاری قابل بررسی در بازنگری درمبانی شاخه های مختلف علوم انسانی و بومی و اسلامی سازی آنها است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

مقایسه روش دستیابی به «علم دینی» از نگاه علامه جوادی آملی و دکتر سید حسین نصر

نویسندگان [English]

  • Hamid Rezania Shirazi 1
  • Amir Mojtaba Adib Behrooz 2
1 Assistant Professor Al-Mustafa International University, Qom, Iran hamidrezania@miu.ac.ir.
2 Ph.D. Student Al-Mustafa International University, Qom, Irana.
چکیده [English]

پیدایش منازعه ای بی پایان بین طرفداران علم و دین پس از دوران رنسانس ، سبب شکل گیری نحله های مختلف در موافقت یا مخالفت با امکان علم دینی گردید. پدیده ای که هر چند جرقه های اولیه ی آن در مسیحیت زده شد اما متفکران مسلمان پرچمدار توسعه ی آن شدند. استاد جوادی آملی و دکتر سید حسین نصر را باید از طرفداران امکان علم دینی دانست که علی رغم اشتراکات فراوان، هر کدام طریقی متفاوت را برای دستیابی به آن برگزیده اند.

علامه جوادی با تمسک به مبانی فلسفه ی الهی و برجسته سازی نقش عقل در معرفت دینی، علوم جدید را در تعارض با دین تلقی نمی نماید و رویکرد وحدت علم و دین از طریق شمولیت بخشی و توسیع دائره حقیقت دین را راهکار دستیابی به علم دینی می داند. اما در دیدگاه دکتر نصر علوم مدرن در تعارض با مبانی جهان بینی دینی است و احیای سنت و عناصر اساسی آن چون حکمت خالده که میراث تمدن کهن دینی است تنها راه احیای علم دینی است. بنابراین دکتر نصر مسیر احیاء علم دینی را در مقابل طریق انحلال استاد جوادی آملی بر می گزیند. شیوه پژوهش در این نوشتار اسنادی- تحلیلی و بهره وری از منابع کتابخانه ای بوده و بر اساس یافته های پژوهشی به نظر می رسد عناصر بکار گرفته شده در مبانی حکمت متعالیه توسط استاد جوادی آملی نویدی بر یافتن راهکاری قابل بررسی در بازنگری درمبانی شاخه های مختلف علوم انسانی و بومی و اسلامی سازی آنها است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • رابطه علم و دین
  • علم دینی
  • روش دستیابی
  • علامه جوادی آملی
  • دکتر نصر

مراجع

  1. الله بداشتی، علی (1380)، «انسان شناسی صدرالمتالهین»، پژوهش های فلسفی کلامی، دوره 3، 9-10 شماره پیاپی 9 پاییز، ص 45 -65 .
  2. باربور، ایان (1392)، دین و علم، ترجمه: پیروز فطورچی، چاپ اول، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران.
  3. پارسانیا، حمید (1391)، جهان های اجتماعی، کتاب فردا، قم.
  4. پترسون، مایکل و دیگران (1376)، عقل واعتقاد دینی، ترجمه : احمدنراقی وابراهیم سلطانی، طرح نو، تهران.
  5. جوادی آملی، عبدالله (1381)، سلسله بحث‎های فلسفۀ دین، مرکز نشر اسراء، قم.
  6. جوادی آملی، عبدالله (1385)، دین شناسی، چاپ چهارم، تنظیم: محمدرضا مصطفی پور، مرکز نشر اسراء، قم. «الف»
  7. جوادی آملی، عبدالله (1385)، حق و تکلیف، چاپ دوم، تنظیم: مصطفی خلیلی، قم، مرکز نشر اسراء، قم. «ب»
  8. جوادی آملی، عبدالله (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، چاپ دوم، تنظیم: احمد واعظی، مرکز نشر اسراء، قم.
  9. خسروپناه، عبدالحسین، کلام جدید با رویکرد اسلامی، نشر معارف، قم.
  10. رضانیاشیرازی، حمید (1394). واکاوی مناسبات علم و دین در نگاه هانس کونگ، پژوهشهای اعتقادی - کلامی، شماره هفدهم، صفحات 29 -50.
  11. رضانیاشیرازی، حمید (1399). باز خوانش فرضیه ثبوت (فیکسیسم) با فرضیه تکامل انواع (ترانسفورمیسم) و ارتباط آن با قرآن کریم، مطالعات قرآنی، دوره 11، شماره چهل و سوم، صفحات 137-162.
  12. رضانیاشیرازی، حمید (1396). قرآن و نظریه فرگشت ارزیابی نظریه کلارک بر پایه دیدگاه علامه طباطبایی و استاد جوادی آملی، علوم قرآن و تفسیر معارج، شماره پنجم، صفحات 149- 175.
  13. سروش، عبدالکریم(1373)، تبیین در علوم اجتماعی: درآمدی به فلسفه علم الاجتماع، موسسه فرهنگی صراط، تهران.
  14. شجاعی زند، علیرضا (1381)، عرفی شدن در تجربه مسیحی و اسلامی، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، تهران.
  15. شجاعی زند، علیرضا (1388)، جامعه شناسی دین دربارۀ موضوع، جلد 1، چاپ اول، نشر نی، تهران.
  16. قمی اویلی، محمد (1396)، بررسی و نقد دیدگاه های سید حسین نصر درباره علم اسلامی، نشریه اسفار، دو فصلنامه علمی و تخصصی دین پژوهی، شماره 6، پاییز و زمستان، ص 187-210،
  17. گلشنی، مهدی (1379)؛ از علم سکولار تا علم دینی، چاپ هفتم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
  18. موحدی ابطحی، سید محمد تقی (1399)، طبقه بندی جامع رویکردهای علم دینی، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه آزاد اسلامی 83/ سال بیست و چهارم، شماره دوم/ تابستان.
  19. نصر، سید حسین (1377)، جهان بینی اسلامی و علم جدید، ترجمه ضیاء الدین تاج الدینی، نامه فرهنگ، شماره 30 تابستان، ص 59-48.
  20. نصر، سید حسین (1378)، نیاز علم مقدس، ترجمه حسن میانداری، موسسه فرهنگی طه، قم.
  21. نصر، سید حسین(1385)، معرفت و معنویت، ترجمه انشاء الله رحمتی، چاپ سوم، دفتر نشر و پژوهش سهروردی، تهران.
  22. نصر، سید حسین (1393)، دین و نظام طبیعت، ترجمه محمد حسن فغفوری، موسسه انتشارات حکمت، تهران.
  23. نصر، سید حسین (1394)، قلب اسلام، ترجمه سید محمد صادق خرازی، نشر نی، تهران.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار