نقد و بررسی پنج دیدگاه معاصر دربارۀ اعتبار و عینیت تجربه‌های دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای فلسفه دین دانشگاه تهران، پردیس فارابی.

چکیده

فیلسوفان دربارۀ اعتبار و عینیت تجربه‌های دینی، بحث‌های فراوانی کرده‌اند. در این مقاله پنج دیدگاه اصلی را از افرادی مانند استیس (حجیت اتفاق آراء، قابلیت تحقیق و انتظام)، سویین‌برن (راه زودباوری)، آلستون، جان هیک، کیث یندل (راه مشابهت تجارب دینی با تجارب حسی)، رودولف اتو (تبیین سه راه برای اثبات عینیت تجارب دینی)، ویلیام جیمز (تفصیل بین خود تجربه‌کننده و دیگران) را بررسی و نقد خواهیم کرد. سپس خواهیم گفت  «ارجاع به علم حضوری» معیار و دلیل عینیت تجارب دینی است. البته توضیح خواهیم داد که فقط برخی از تجربه‌های دینی را می‌توان به علم حضوری ارجاع داد و فقط همین قسم از تجربه‌ها معتبرند؛ ازاین‌رو، تجربه‌هایی که با علم حضوری درک نشوند، همانند بسیاری از مکاشفه‌های عرفانی، بی‌اعتبارند و نمی‌توانند منبع معرفت یقینی باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Five Contemporary Views on the Objectivity and the Validity of Religious Experiences

نویسنده [English]

  • seyed jaber mousavi rad
چکیده [English]

  There are many discussions about the validity and the objectivity of religious experiences among philosophers. We will analyze five main viewpoints such as Stace (the authenticity of unanimity, the ability of investigation and discipline), Swinburne (the way of credulity), Alston, John Hick (the way of similarity between perceptual and religious experiences), Rudolf Otto (the explanation of three ways for demonstration of objectivity of religious experiences) William James (the separation between experiencer and others). We say then "referring to knowledge by presence (al-'Ilm al-Huduri)" is the criteria and the proof of objectivity of religious experiences.  We can of course refer some of religious experiences to knowledge by presence and these kinds of experiences are just valid; so the experiences which are not understood by knowledge by presence like most of mystical revelations are not valid and so they can not the source of certain knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious experience
  • objectivity and subjectivity
  • knowledge by presence
  • perceptual experience
  • mystical revelations
آلستون، ویلیام و دیگران (1389)، درباره تجربی دینی، گزینش مقالات از مایکل پترسون و دیگران، ترجمه مالک حسینی، هرمس، تهران.
استیس، و. ت. (1384)، عرفان و فلسفه، بهاء الدین خرمشاهی، سروش، تهران، چاپ ششم.
پراودفوت، وین (1383)، تجربۀ دینی، عباس یزدانی، کتاب طه، تهران، چاپ دوم.
پیلین، دیوید (1383)، مبانی فلسفه دین، سید محمود موسوی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، چاپ اول.
تالیافرو، چارلز (1382)، فلسفه دین در قرن بیستم، انشاء الله رحمتی، دفتر پژوهش و نشر سهروردی، تهران.
جوادی آملی، عبدالله (1390)، تبیین براهین اثبات خدا، نشر اسراء، قم، چاپ ششم.
ربانی گلپایگانی، علی (1389)، در آمدی بر کلام جدید، مرکز نشر هاجر، قم، چاپ پنجم.
شیروانی، علی (1388)، مبانی نظری تجربۀ دینی، بوستان کتاب، قم، چاپ دوم.
ـــــــ (1390)، «تبیین فلسفی وقوع تجربۀ دینی از نظر ابن سینا»، مجله معرفت فلسفی، شماره 3.
مایکل پترسون و دیگران (1377)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، طرح نو، تهران
مصباح یزدی، محمدتقی (1365)، آموزش فلسفه، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران.
ـــــــ (1390)، آموزش عقاید، شرکت چاپ و نشر بین الملل، تهران
وین رایت، ویلیام (1390)، فلسفه دین، علیرضا کرمانی، موسسه امام خمینی، قم.
هیک، جان (1390)، فلسفه دین، ترجمه بهزاد سالکی، الهدی، تهران.
Alston, William P, (1998), Religious Experience Justifies Religious Belief, in: contemporary debates in philosophy of religion, Michael L. Peterson and Raymond J. VanArragon, Blackwell, USA
ـــــــ (2012),perceiving God, in:philosophy of religion an anthology, edited by: Louis Poyman and Rea Micheal , sixth edition, wadsworth, Boston
Flew, Antony (1996), God and philosophy, Hutchinso, Michigan
James, William (1982), the varieties of religious experiences, penguin American library, USA
Swinburne, Richard (2004), the existence of God, Clarendon press- oxford, New York