بررسی تطابق ماهوی ذهن و عین براساس نوع رابطه ماهیت با وجود از منظرآیت الله جوادی آملی و مصباح یزدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

2 دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

واقع‎نمایی یافته‎های ذهن و چگونگی آن، از مسائل اساسی معرفت‌شناسی است. به نظر می‎رسد در فلسفه صدرالمتألهین، واقع‎نمایی ذهن به دو شکل کلی مطرح شده است؛ تطابق عوالم و تطابق ماهوی میان وجود ‎ذهنی و وجود‎ خارجی. اما به دلیلِ گوناگونی تعابیر از ماهیت در آثار صدرا، شارحان حکمت‎صدرایی به مساله چیستی ماهیت و نوع رابطه آن با وجود توجه ویژه داشته و هر کدام تحلیل و تدقیق خاصی ارائه کرده‎اند. در این مقاله به تقریر و تبیینات آیت‎الله جوادی‎آملی و استاد مصباح‎یزدی متمرکز شده و سعی کرده‎ایم با روش توصیفی‎تحلیلی به چگونگی تطابق ذهن و عین از دیدگاه این دو شارح متاخر حکمت متعالیه بپردازیم؛ یافته های تحقیق چنین است که ایشان با توجه به نقش ماهیت و مفاهیم ماهوی در واقع نمایی ذهن،  ملاک بودن ماهیت برای شناخت، و نوع رابطه ماهیت با وجود درحکمت صدرایی، معتقدند ماهیت صرفا ظهور ذهنی داشته، در خارج هیچ تحققی ولوبالعرض ندارد و جایگاه آن فقط در ذهن است؛ از این رو ماهیت ذهنی فقط حاکیِ از واقعیت خارجی بوده و مطابقت عینی بین ماهیت ذهنی و واقعیت خارجی معنا ندارد؛ بین ذهن و خارج تنها مطابقتِ‎حکایی برقرار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the essential conformity of mind and object based on the type of relationship between nature and existence From the perspective of Ayatollah Javadi Amoli and Mesbah Yazdi

نویسندگان [English]

  • Rohollah Adineh 1
  • sayyede Roghaye Mosavi 2
2 دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
چکیده [English]

How the findings of the mind are realized is one of the fundamental issues of epistemology.

















































In the philosophy of Sadr al-Muta'allehin, the realism of the mind is explained in two ways: the essential correspondence between mental existence and external existence and the adaptation of the worlds.

















































On the other hand, due to Sadra's various interpretations of nature, commentators on Sadra's wisdom, including Mesbah Yazdi and Javadi Amoli, have discussed the nature and type of its relationship with existence.Therefore, considering the role of nature and essential concepts in the fact of showing the mind and the criterion of nature for cognition in Sadra's wisdom, the issue of realizing mental existence is also affected by what nature is and the type of its relationship with existence.












































Now, the main issue of the present study is that based on the type of relationship between nature and existence, in the view of Professor Javadi Amoli and Mesbah Yazdi, based on the originality of existence, the essential conformity of mind and object is possible?
After reviewing in the present article by descriptive-analytical method, it was concluded that in the view of Mesbah Yazdi and Javadi Amoli, the nature of mental emergence and the place of nature is only in the mind and there is no research outside, hence the nature

















































Mental refers only to external reality, so the objective correspondence between mental and external nature does not make sense, and in order to prove the reality of mental imaginations, another expression must be provided.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nature
  • mental existence
  • Javadi Amoli
  • Mesbah Yazdi
  • essential concepts
 
1. باباپور، صغری و دیگران (1393)، «مطابقت ذهن و عین در اندیشه ملاصدرا»، فلسفه علم، سال چهارم، شماره1، ص1-20.
2. جوادی آملی، عبدالله (1386)، رحیق مختوم، تحقیق حمید پارسانیا، اسراء، قم.
3.‎ ــــــــــــــــــ (1384)، بنیان مرصوص امام خمینی ره، محقق محمد امین شاهجوئی، اسراء، قم.
4.‎ ــــــــــــــــــ (1387)، عین نضاخ (تحریر تمهید القواعد)، محقق حمید پارسانیا، اسراء، قم.
5.‎ ــــــــــــــــــ (1388الف)، تسنیم، محقق علی اسلامی، اسراء، قم.
6. ــــــــــــــــــ (1388ب)، ادب فنای مقربان، محقق محمد صفایی، اسراء، قم.
7.‎ حائری یزدی، مهدی (1367)، آگاهی و گواهی (ترجمه انتقادی رساله تصور و تصدیق)، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
8. حسن زاده آملی، حسن (1393)، اتحاد عاقل به معقول، مؤسسه بوستان کتاب، قم.
9. ــــــــــــــــــــ (1385)، ده رساله فارسی، ناشر الف لام میم، قم.
10. حیدری،کمال (بی‎تا)، دروس فی الحکمة المتعالیة، نشر دار فراقد، قم.
11.‎ شریفی، حسام الدین (1392)، «شهود عقلانی در ادراک معقولات»، ذهن، شماره 53، ص63-85.
12. شریعتی، فهیمه و سید مرتضی، حسینی شاهرودی (1392)، «ذهن و تأثیرات بیواسطهی آن از نظر ملاصدرا»، حکمت صدرایی، دوره 2، شماره 1، ص71-84.
13. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1417)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، حاشیه هادی بن مهدی سبزواری، مؤسسه التاریخ العربی، بیروت.
14. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1981)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، دار احیاء التراث، بیروت.
15. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1354)، المبدأ و المعاد، انجمن حکمت و فلسفه ایران، تهران.
16. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1363)، مفاتیح الغیب، وزارت فرهنگ و آموزش عالی و انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، تهران.
17. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1387)، سه رسائل فلسفی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم.
18.‎ صلیبا، جمیل و صانعی دره بیدی، منوچهر (1366)، فرهنگ فلسفی، انتشارات حکمت، تهران.
19. طباطبایی، محمد حسین (1388)، نهایة الحکمة، مؤسسه النشر الاسلامی، قم.
20. عبودیت، عبدالرسول (1385)، درآمدی به نظام حکمت صدرائی، سمت، بی‎جا.
21. غفاری قره باغ، احمد (1394)، «تبیین ادراک عقلی از دیدگاه حکمت متعالیه»، فصلنامه آیینحکمت، سال هفتم، شماره 25، ص 89-110.
22. فضلی، علی (1389)، حیثیت تقییدی در حکمت صدرایی، نشر ادیان، بی‎جا.
23. فیاضی، غلامرضا (1390)، هستی و چیستی در مکتب صدرایی، تحقیق و نگارش حسینعلی شیدان‎شید، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
24.کاوندی، سحر (1384)، «معرفت شناسی ادراک عقلی از نظر ملاصدرا»، نامهحکمت، شماره 6، ص 89-107.
25.گلی ملک‎آبادی، اکبر (1388)، «تفاوت علم با وجود ذهنی از دیدگاه ملاصدرا»، پژوهش‎های اسلامی، شماره پنجم، ص197-217.
26. لاهیجی، محمد جعفر (1386)، شرح رسالة المشاعر، بوستان کتاب، قم.
27. مصباح‎یزدی، محمد تقی (1405)، تعلیقة علی نهایة الحکمة، سلمان فارسی، قم.
28. ـــــــــــــــــــــ (1396)، آموزش فلسفه؛ سازمان تبلیغات اسلامی، تهران.
29. ـــــــــــــــــــــ (بی‎تا)، نرم افزار مجموعه آثار صوتی و تصویری مصباحیزدی (دروس شرح اسفار)، گنجینه معرفت، قم.
30. ـــــــــــــــــــــ (1380)، شرح اسفار، تحقیق و نگارش محمد تقی سبحانی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، قم.
31. ـــــــــــــــــــــ (1395)، شرح اسفار، تدوین و نگارش مهدی عبداللهی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، قم.
32. ـــــــــــــــــــــ (1387)، شرح نهایة الحکمة، محقق عبدالرسول عبودیت، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، قم.
33. معلمی، حسن و عبدالحسین، رحیمی ترکی (1396)، «نقش معرفت شناسی ذهن در مطابقت حکایی صور ذهنی»، فصلنامه آیین حکمت، سال نهم،  شماره 32، ص 39-59.
34. مطهری، مرتضی (1380)، مجموعه آثار، بی‎تا، بی‎جا.
35. میرداماد، محمد باقر و السید احمد العلوی (1376)، تقویم الایمان و شرحه کشف الحقائق، مقدمه و تحقیق علی اوجبی، مؤسسه مطالعات اسلامی، تهران.
36. یزدان پناه، سید یدالله (1389)، مبانی و اصول عرفان نظری، نگارش سید عطاء انزلی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم.