بررسی تبیین‎های سه‎گانة نظریه اصالت وجود و انسجام منطقی سخنان صدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد فلسفه و کلام دانشگاه قم.

2 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم

چکیده

محور اصلی حکمت متعالیه و مبنای بسیاری از نظریات صدرالمتألهین، نظریه اصالت وجود است. این نظریه در آثار متعدد صدرا وجود دارد و نزد شارحین  نیز مورد تفسیر و تبیین‎های گوناگون قرار گرفته است. می‎توان حداقل سه تفسیر مهم از این نظریه را برشمرد که هرکدام تقریر خود را به صدرا نسبت داده‎اند. تفسیر نخست معتقد است ماهیت به تبع وجود در خارج موجود است و تحقق ماهیت در خارج حقیقی است. در تقریر دوم، ماهیت حدّ وجود دانسته شده است که به عرض وجود، در خارج موجود می‎شود و موجودیت ماهیت در این تفسیر، اعتباری است. برداشت سوم، موجودیت ماهیت در خارج را مجازی و جایگاه ماهیت را ذهن می‎داند به گونه ‎ای که در خارج، تنها و تنها وجود، متحقق است و ماهیت، ظهور عقلی و ذهنی وجودهای محدود است. در پژوهش حاضر، دو فرضیه مطرح و پی-گیری می‎شود: اول اینکه عامل اصلی پیدایش سه دیدگاه متفاوت درباره نظریه‎ی واحد اصالت وجود، عبارات متفاوت خود صدرالمتألهین و تبیین‎های گوناگون ارائه شده از جانب خود ایشان است؛ دوم آنکه شواهد فلسفی دیگری از سایر نظریات صدرا می‎تواند تأییدی بر تفسیر سوم از نظریه اصالت وجود بوده و گویا در دیدگاه نهایی وی ماهیت صرفا، وجودی مجازی دارد. در تبیین فرضیه اول، عبارات همخوان و سازگار با هر دیدگاه را مطرح و منشأ آن را در تعابیر صدرا نشان می‎دهیم. در اثبات فرضیه دوم، از مسأله وجود رابط از دیدگاه صدرا بهره خواهیم برد. ماهیت نداشتن وجود رابط و ربط بودن ممکنات نسبت به حق تعالی، تفسیر سوم اصالت وجود را به عنوان نزدیکترین تفسیر به رأی حقیقی صدرالمتألهین تأیید می‎کند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Logical's coherence of Mulla sadra's opinions and triple's aspects regarding principality of existence's theory

نویسندگان [English]

  • faezeh sadat fakheri 1
  • nafiseh sate 2
1
2 Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, University of Qom
چکیده [English]

Abstract:
As a consistent philosophical mechanism, transcendental philosophy is celebrated. It has disclosed a new perspective through passing the philosophy of Masha and Eshragh in close cooperation with mysticism and intuition for transcendental philosophy and knowledge seekers.
Therefore, it is so amazing for its philosophical followers to observe serious and acute contradictions in philosophical theories of this philosophy owner.
Distinct theories of Sadr-Al-Moteallehin in important subjects such as principality of existence and credit of nature could be considered as the indication.
The source of conflict is noticeable in the great philosopher's works.
This research is going to answer the above inquiry and solve current contradictions through studying Mulla Sandra's expressions relating to the principality of existence and the credit of nature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: "Essence"
  • "Principality"
  • "Fiction"
  • "Experience"
  • "Copulative Existence"
  • "Mulla Sandra"

مراجع

  1.  

    1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین(1383)، وجود رابط و مستقل در فلسفه اسلامی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
    2. پلنگی، منیره(1382)، «ابهاماتی چند در مسأله اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیت»،  خردنامه صدرا، 31، 38-50.
    3. جوادی‎آملی، عبدالله (1375)،  رحیق مختوم، تنظیم و تدوین: حمید پارسانیا، قم: نشر اسراء.
    4. ــــــــــــــــ (1393)،  رحیق مختوم،  تنظیم و تدوین: حمید پارسانیا ، قم: نشر اسراء.
    5. ــــــــــــــــ (1394)،  تحریر ایقاظ النائمین،  قم: نشر اسراء.
    6. خواجوی، محمد(1378)، دو صدرالدین یا دو اوج شهود و اندیشه در جهان اسلام: صدرالدین قونوی، شیخ کبیر، صدرالدین شیرازی، صدرالمتألهین ملاصدرا،  انتشارات مولی.
    7. شیرازی، صدرالدین محمد(1368)،  الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه،  قم: مکتبه المصطفوی.
    8. ـــــــــــــــــــــــ (1363الف)،  المشاعر،  بدیع الملک میرزا عماد الدوله و هانری کربن(ترجمه)،  نشر کتابخانه طهوری.
    9. ـــــــــــــــــــــــ (1363ب)،  مفاتیح الغیب،  تهران: موسسه تحقیقات فرهنگی.
    10. ـــــــــــــــــــــــ (1390)،  الشواهد الربوبیه، ترجمه، شرح و تحقیق: یحیی کبیر،  قم: مؤسسه بوستان کتاب.
    11. ـــــــــــــــــــــــ (1360)،  الشواهد الربوبیه،  مشهد: مرکز نشر دانشگاهی.
    12. ـــــــــــــــــــــــ (1375)،  مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین،  تصحیح حامد ناجی،  تهران: انتشارات حکمت.

    13. شه‎گلی، احمد(1389)،  «نقدی بر نظریه‎ی اصالت وجود و عینیت ماهیت»،  فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز،  37، 61-84.

    1. طباطبائی، سید محمد حسین(1388)،  بدایة الحکمه، ترجمه و شرح: علی شیروانی،  قم: انتشارات دار الفکر.

    15. عبودیت، عبدالرسول (1382)،  «اصالت وجود»،  معرفت فلسفی، 2(1)، 177 -206.

    1. ــــــــــــــــــ (1392)،  درآمدی به نظام حکمت صدرائی،  تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‎ها(سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی؛ قم: موسسه آموزشی امام خمینی(ره).

    17. فیاضی، غلامرضا (1392)،  هستی و چیستی در مکتب صدرائی،  محقق: حسینعلی شیدان شید،  قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

     

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار