امکان تحقق علوم انسانی در امتداد تاریخی حکمت صدرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فلسفه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

2 هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

علوم انسانی در غرب بر بستر متافیزیک و بر بنیاد سوبژکتیویته به ظهور رسیده است. سوبژکتیویته حکایت از رخدادی دارد که در آن ذات انسان تغییر یافته و انسان مبدل به سوژه شده است. هدف اصلی مقاله پیش‎رو بررسی امکان تحقق علوم انسانی در حکمت صدرایی است. روش این پژوهش مبتنی بر پدیدارشناسی هرمنوتیکال است که می‎کوشد چگونگی پیدایش امری را با هویدا ساختن بنیاد آن مورد کنکاش قرار ‎دهد. مطابق این رویکرد تنها در صورتی می‎توان انتظار تحقق علوم انسانی در امتداد تاریخی حکمت صدرایی داشت که، حکمت صدرایی نیز حاوی عنصر سوبژکتیوته باشد. نویسندگان معتقدند حکمت صدرایی از این عنصر برخوردار است. لذا از رهگذر روش پدیدارشناختی دو شاهد بر این مدعا اقامه شده است. محور شواهد مطرح شده تمایزی است که حکمت صدرایی در قبال عرفان نظری و حکمت سینوی دارد؛ شواهد مطرح شده نشان داده اند در نتیجه تحولاتی که  حکمت صدرایی داشته، ذات حق از راز آمیزی و تعالی که در حکمت سینوی و عرفان نظری دارد به‎در آمده و به چنگ آگاهی می‎رسد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

امکان تحقق علوم انسانی در امتداد تاریخی حکمت صدرایی

نویسندگان [English]

  • میثم واثقی 1
  • mohammad tschawushi 2
1 دکتری فلسفه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
2 هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده [English]

The humanities have emerged in the West on the basis of metaphysics and on the foundation of subjectivity. Subjectivity refers to an event in which the nature of man has changed and man has become a subject. The main purpose of the present study is to investigate the possibility of the realization of the humanities in Sadra's philosophy with a different approach from the common one. The approach of this exploration is based on a special interpretation of philosophy called hermeneutic phenomenology. This approach seeks to explore how to create something by exposing its foundation. According to this approach, if one can expect the realization of the humanities along the historical line of Sadra's philosophy, Sadra's philosophy also contains the subjective element. The author believes that Sadra's philosophy has this element. Therefore, through the phenomenological method, two evidences were made on this claim. The focus of the evidence presented is the distinction that Sadra's philosophy has found with regard to theoretical mysticism and Ibn Sina’s philosophy. The presented evidence shows that as a result of the developments of Sadra's philosophy, the essence of truth (Haq) is exposed from the mystery and transcendence that it was in Ibn Sina’s philosophy and theoretical mysticism and posed in consciousness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Humanities
  • Sadra's philisophy
  • Subjectivity
  • Theoretical Mysticism
  1. ابن ترکه، صائن الدین علی بن محمد (1360) تمهید القواعد، تحقیق و تصحیح: سید جلال الدین آشتیانی، انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی، تهران.
  2. ابن‎سینا، حسین بن عبدالله، (1363) المبدأ و المعاد، موسسه مطالعات اسلامی، تهران.
  3. ـــــــــــــــــــــــــ ، (1379) النجاة من الغرق فى بحر الضلالات، مقدمه و تصحیح از محمدتقی دانش پژوه، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
  4. ـــــــــــــــــــــــــ ، (1404) شفاء (الهیات)، به تصحیح سعید زاید، مکتب آیت‌الله مرعشی، قم.
  5. جوادی آملی، عبدالله (1393) عین نضاخ (تحریر تمهید القواعد)، تحقیق و تنظیم: حمید پارسانیا، نشر اسراء، قم.
  6. دلوز، ژیل(1395) تجربهگرایی و سوبژکتیویته، ترجمه عادل مشایخی، نشر نی، تهران.
  7. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، (1050)  ایقاظ النائمین، مقدمه و تصحیح دکتر محسن مؤید، انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران، تهران.
  8. ــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1360) شواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه، تصحیح و تعلیق از سید جلال الدین آشتیانی، المرکز الجامعی للنشر، مشهد.
  9. ــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1363الف)  المشاعر، به اهتمام هانری کربن، کتابخانه طهور، تهران.
  10. ــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1363ب) مفاتیح الغیب، مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح محمد خواجوى‏، موسسه تحقیقات فرهنگ، تهران.
  11. ــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1383) شرح اصول کافی،  تحقیق و تصحیح: مجمد خواجوی، موسسه تحقیقات و مطالعات فرهنگی، تهران.
  12. ــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1981) الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه،  دار الاحیاء التراث، بیروت.

13. طهرانی، سید محمدحسین (1436) توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی، مکاتیب میان سید احمد کربلائی و شیخ محمدحسین اصفهانی(کمپانی) و تذییلات و محاکات از سید محمد طباطبائی و سید محمدحسین طهرانی، چاپ نهم،  انتشارات علامه طباطبائی، مشهد.

  1. فوکو، میشل (1389) نظم اشیاء (دیرینه‌شناسی علوم انسانی)، ترجمه یحیی امامی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران.

15. قونوی، محمدبن اسحاق (1371) رساله النصوص، محقق و مصحح: سید جلال الدین آشتیانی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.

  1. قیصری، داوود (1375) شرح فصوص الحکم، تصحیح و تحقیق :سید جلال الدین آشتیانی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.

17. کاشانی، عبدالرزاق (1426) لطائف الأعلام فى إشارات أهل الإلهام، مکتبة الثقافة الدینیة، قاهره.

18. کانت، ایمانوئل (1394) در پاسخ به روشنگری چیست؟ ترجمه سیروس آرین پور، در کتاب روشن‎نگری چیست، روشنی‎یاب چیست؟ گردآورنده ارهارد‎ بار ، انتشارات آگاه، تهران.

  1. گادامر، هانس گئورگ، (1396) هرمنوتیک دین و اخلاق، ترجمه شهاب‌الدین امیرخانی ، موسسه انتشارات آگاه،  تهران.

20. هایدگر، مارتین، (1379) «عصر تصویر جهان»، ترجمه حمید طالب‌زاده، فصلنامه فلسفه، سال اول، شماره 1.

  1. ـــــــــــــ ، (1389) هستی و زمان، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، نشر نی، تهران.

22. ـــــــــــــ ، (1392) مسائل اساسی پدیدارشناسی، ترجمه پرویز ضیا شهابی، انتشارات مینوی خرد، تهران.

  1. ـــــــــــــ ، (1396) فلسفه چیست؟، ترجمه رضا داوری، کتاب فلسفه در قرن بیستم، ژان لاکوست، انتشارات سمت، تهران.

24.هیوم، دیوید (1396) رساله ای درباره طبیعت آدمی، ترجمه جلال پیکانی، انتشارات ققنوس، تهران.