2024-03-29T00:14:35Z
https://hikmat.isramags.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1108
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
حکمت اسرا
2383-2916
2383-2916
1389
2
2
تبیین برخی از اصول معتبر در عرفان نظری
آیت الله
جوادی آملی
نوشتار حاضر، پارهای از رهگشاییها و فواید عرفان نظری را در مواجهه با علم حصولی و ادراکات شهودی برمیرسد. برای تبیین جایگاه عرفان نظری و کارایی آن در اعتبار سنجی علوم حصولی و رهیافتهای شهودی، آشنایی با برخی قواعد و اصول عرفان نظری ضرورت دارد. بدین رو نوشتار حاضر، در نوزده پاره، برخی از این اصول و قواعد را به بحث و بررسی میگذارد و به اجمال آنها را معرفی و مستند میکند. جایگاهشناسی عرفان نظری در میان دریافتهای حصولی و شهودی، از دیگر مباحث این رسالهٴ کوتاه است.
وجود
مفهوم
هویت مطلق خدا
حق مخلوق به
برهان
2010
08
23
7
27
https://hikmat.isramags.ir/article_6665_68ed86c63cbb90e8e23f2e2a198719c3.pdf
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
حکمت اسرا
2383-2916
2383-2916
1389
2
2
برهان صدیقین در حکمت متعالیه
حمید
پارسانیا
برهان صدیقین در سومین دوره از حیات خود در تاریخ فلسفه اسلامی با تأثیرپذیری از مبانی حکمت متعالیه، تحولاتی را طی کرده است. این مقاله تحولات برهان را در چهارصد سال اخیر دنبال میکند و تقریرات متفاوتی را برمیرسد که این برهان پشت سر گذاشته است.
برهان صدیقین
وجود مطلق
امکان فقری
امکان ماهوی
وحدت شخصی وجود
وحدت تشکیکی وجود
علیت
علامه طباطبایی
ملاصدرا
حکیم سبزواری
2010
08
23
30
62
https://hikmat.isramags.ir/article_6666_4e44f5fd19f0d43cbd9963558a055446.pdf
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
حکمت اسرا
2383-2916
2383-2916
1389
2
2
علم دینی از منظر آیت الله جوادی آملی
حسین
سوزنچی
آیت الله جوادی آملی، متفکری است که با تکیه به مباحث مختلف سنت تفکر اسلامی (همچون فلسفه اسلامی و اصول فقه) تبیین خاصی از موضوع علم دینی ارائه میدهد. ایشان معتقدند که علم بما هو علم کشف واقع میکند و بدین رو آنچه واقعا علم است، اسلامی است، اما با بررسی وضعیت علم در دورهٴ جدید معلوم میشود که علوم جدید، واقعا و خالصا علم نیست؛ چرا که از فلسفههای الحادی تأثیر پذیرفتهاند. به باور ایشان، اگر بخواهیم در علوم کنونی تحولی بیفکنیم و علم اسلامی داشته باشیم، باید نگرش خاصی را به علم تقویت کنیم، جایگاه دستاوردهای معرفتی بشر (از علوم تجربی گرفته تا علوم فلسفی و شهودی) را در هندسهٴ معرفت دینی معلوم سازیم و تعامل خاصی بین دستاوردهای تجربی و عقلی و شهودی با منابع نقلی برقرار سازیم. لُبّ دیدگاه ایشان را شاید بتوان توجه به مراتب طولی عقل در درک حقایق عالم و تلازم همه جانبهٴ عقل و نقل دانست. مقالهٴ حاضر میکوشد مبانی دینشناختی و علمشناختی ایشان را در زمینهٴ علوم بشری و علم دینی تبیین کند.
علم دینی
جوادی آملی
فلسفهٴ علم
فلسفهٴ دین
2010
08
23
63
88
https://hikmat.isramags.ir/article_6667_14cc85dad4ab0416cd843070ce8e46f1.pdf
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
حکمت اسرا
2383-2916
2383-2916
1389
2
2
منهج و گرایش تفسیری تسنیم
علی
اسلامی
محمدرضا
مصطفیپور
تفاسیر قرآن، هر یک از منهج و روشی استفاده کرده و با گرایشی خاص تنظیم شدهاند. روش برخی مأثور و مبتنی بر سنت و روایات منقول از پیامبر و ائمه بوده است و برخی مبتنی بر روش عقل برهانی و برخی بر روش تفسیر قران به قرآن. نیز برخی گرایش ادبی و برخی کلامی و برخی فلسفی و غیره دارند.
در قرن پانزدهم تفسیر قیم تسنیم به جامعه مسلمانان عرضه شد که به لحاظ روش از روش اجتهادی جامع پیروی میکند. بدین صورت که هم از روش تفسیر قرآن به قرآن و هم از روش مأثور و هم روش عقلی یعنی برهان عقلی استفاده میکند و در گرایش نیز با گرایش معرفتی و اخلاقی و اجتماعی به تفسیر قرآن پرداخته است.
تفسیر اجتهادی
مأثور
امکان تفسیر قرآن به قرآن
سنت
عقل برهانی
معرفتی
اخلاقی
اجتهادی
2010
08
23
89
103
https://hikmat.isramags.ir/article_6672_521dfd397b165ee7294aae886ad8c494.pdf
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
حکمت اسرا
2383-2916
2383-2916
1389
2
2
تحلیل و بررسی عقل عربی از منظر محمد عابد الجابری
سید محسن
میری
سابقه ارائه الگوهای جدید از عقلانیت از سوی متفکران مسلمان، به بیش از صد سال پیش برمیگردد و هدف از آن بازگرداندان تواناییهای لازم به جامعهٴ اسلامی برای جبران عقبماندگیها و ناکامیهای گذشته و نیز پیشرفت و خلاقیت در عرصههای علمی، فرهنگی، فناوری، اجتماعی و... بوده است. یکی از این نظریهپردازان محمد عابد الجابری متفکر مراکشی است که اگر برجستهترین آنها نباشد، به حتم یکی از آنها است. با توجه به این که عقل و عقلانیت در این الگوها اولا به معنایی مدرن و کاملا متفاوت از معنای متعارف آن درگذشته میباشد و ثانیا به عنوان ابزاری جهت حل بحرانهای معاصر و پیشرفت در نظر گرفته شده است، ضروری مینماید که چنین مباحثی در حوزهٴ مطالعات اسلامی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. در نوشتار حاضر دیدگاههای جابری در عرصهٴ علل عقب ماندگی جوامع عرب مطرح شده، نقد و تحلیل میشود.
عقل
نقد عقل عربی
بحران
عقل برساخته
عقل برسازنده
جابری
2010
08
23
105
126
https://hikmat.isramags.ir/article_6675_d4793f0352f3361152f475d22f3aa453.pdf
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
حکمت اسرا
2383-2916
2383-2916
1389
2
2
تفسیرفرات کوفی
مریم
قبادی
از ویژگیهای مطالعات و پژوهشهای دوران معاصر در حوزه علوم اسلامی، بازنگری مواریث کهن، از سدههای نخستین است. از نتایج این نوع نگاه، زدن مهر تأیید بر ریشهدار بودن هویت فکری و اعتقادی شیعه، بازشناسی خلأها و کاستیها برای جبران و تدارک آنها و سرانجام برداشتن گامی بلند در جهت گسترش، عمق بخشیدن و غنیسازی این مطالعات در سطوح و لایههای مختلف است.
از جملهٴ این آثار در گسترهٴ علوم قرآنی و حدیثی، تفسیری است متعلق به قرن سوم و سالهای آغازین قرن چهارم، با عنوان تفسیر فرات کوفی که غالب روایات آن، تأویلی (از نوع تطبیق و جری) است؛ اگرچه شمار اندکی از روایات، حاوی تفسیر باطنی یا ناظر به سبب نزول و یا برخی گزارشهای تاریخی غیر مرتبط با آیاتاند.
بهرغم ناشناس بودن و همچنان ناشناس ماندن فرات، به استناد نوع روایاتِ مندرج در کتابش، میتوان او را یک شیعهٴ زیدی با گرایش عرفانی به شمار آورد.
هر چند تفسیر فرات هم بسان اغلب کتابهای روایی از آسیب وضع و جعل مصون نمانده است، شمار این نوع روایات چندان فراگیر نیست. البته وجود برخی ضعفها در لابلای روایات کتمانناپذیر است؛ اما این موارد، از اعتبار و ارزش بسیاری دیگر از روایات آن نمیکاهد.
سخن آخر اینکه چه بسا علت فراگیر نشدن این کتاب، نه وجود برخی ضعفها در آن، بلکه بیشتر به دلیل روایاتی است که مخاطبانی عام نداشته است و به اشارهٴ معصوم علیهم السلام میبایست مکتوم و سر به مُهر میماند؛ جز برای اهل سرّ.
فرات کوفی
کوفه
غلو
زیدیه
تفسیر مأثور
تأویل
جری
2010
08
23
127
152
https://hikmat.isramags.ir/article_6678_1849250ac9ffe9e7b9f4d0aab9675ff2.pdf
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
حکمت اسرا
2383-2916
2383-2916
1389
2
2
عبدالله افندی بوسنوی (992-1054هـ) و رساله سر یقین او
علی اکبر
ضیایی
زهرا
کدخدا مزرجی
عبدالله بوسنوی، از عارفان قرن یازدهم هجری است که تأثیر بسیاری بر گسترش فرهنگ اسلامی در منطقه بالکان داشته است. وی صاحب آثار بسیاری در عرفان نظری است که مهمترین آنها شرح فصوص است. وی رساله سرّ یقین را در تفسیر آیه شریفه ﴿واعبُد رَبَّکَ حَتّیٰ یأتِیکَ الیقین﴾ به رشته تحریر درآورد و در آن از مقام احمدی و معانی یقین سخن گفت و ضمن رد این دیدگاه که یقین به معنای موت است، با استناد به سخنان شیخ با کلنجار در کتاب مناقب العارفین جامی، یقین را به معنای مشاهده عین قدیم تفسیر نموده است. مقاله حاضر حاوی توضیحاتی درباره نگارنده این رساله و متن اصلی رساله است.
بوسنی
یقین
تفسیر
عرفان
حق الیقین
عین الیقین
علم الیقین
2010
08
23
153
171
https://hikmat.isramags.ir/article_6679_84b06989e5e198966a42b2c4075e1029.pdf