پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
2383-2916
6
1
2014
04
21
بررسی مفهوم نامتناهی در کلام و فلسفه اسلامی و اطلاق آن بر خداوند
5
34
FA
جواد
جعفریان
دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی دانشگاه باقرالعلوم(ع)
ja.jafareyan@gmail.com
محمدمهدی
گرجیان
دانشیار دانشگاه باقرالعلوم (ع)
mm.gorjian@yahoo.com
در ظاهر، نامتناهی بودن خداوند، مسألهای بدیهی به نظر میرسد؛ اما برخی بر این اعتقادند که نامتناهی بودن خداوند در همۀ عرصهها و اسماء و صفات الاهی، امری مغایر با موازین برهانی و وحیانی است. مقالۀ حاضر با بررسی سه تفسیر مختلف از نامتناهی و نقد و بررسی هر یک از آنها، دیدگاه صحیح دربارۀ نامتناهی بودن خداوند را «تفسیر وجودی نامتناهی» دانسته است؛ از این رو، اشتباه منکران نامتناهی بودن خداوند را در تفسیر غلط ایشان از معنای نامتناهی میداند. در ضمن به شبهات موجود پاسخ داده خواهد شد و مستندات فلسفی در تأیید این دیدگاه برتر بیان میشود.
نامتناهی,نامتناهی شدی,نامتناهی عدّی,نامتناهی مدّی
https://hikmat.isramags.ir/article_8522.html
https://hikmat.isramags.ir/article_8522_6c845c7285ff92cacc25f68cb9514bad.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
2383-2916
6
1
2014
04
21
تحلیل حقیقت اصحاب سر پیشوایان معصوم (ع) و نسبت آن با عرفان
35
61
FA
محمد عیسی
جعفری
دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی
mijafari@gmail.com
یدالله
یزدان پناه
استاد سطح عالی حوزه علمیه
شواهد متقن نقلی و عقلی، دین را برخوردار از سطوح مختلف ظاهری و باطنی معرفی میکند؛ و پیامبر و به تبع وی، دیگر پیشوایان معصوم، این دین را به میزان فهم و درک افراد عرضه میدارند. بدین ترتیب، زمینۀ بهرهمندی افراد مختلف از آن به فراخور استعدادشان فراهم میآید. روشن است که همگان به همۀ سطوح دین دسترسی ندارند و تنها افراد خاصی بنا بر ظرفیت وجودیشان شایستگی ارتباط با همۀ این سطوح را پیدا میکنند. پیشتر و بیشتر از همه، آورندۀ دین و مفسر واقعی آن، حضرت ختمی مرتبت(ص) با همۀ سطوح ظاهری و باطنی آن مرتبط است و در مرحلۀ بعد کسانی که ساختار وجودیشان همانند او است و باب و میراثدار علم او هستند، از ویژگی یادشده برخوردارند. دستۀ دیگر، کسانیاند که هرچند همانند دستۀ دوم نیستند، در این زمینه با آنان مشابهت دارند و از قابلیتهای خاصی برای ارتباط و پیوند با ساحتهای باطنی دین برخوردارند. تعدادی از آنها در زمان حضور پیشوایان معصوم و از طریق آنان به این ساحت ها راه یافتهاند و احیاناً خود واسطۀ اتصال و پیوند دیگران به آن پیشوایان و ساحتهای دین شدهاند. حال، اینان چه کسانیاند و چه ویژگیهایی دارند؟ این نوشتار با توصیف شخصیتی و تحلیل دادههای تاریخی نشان میدهد که آنان دستهای از اصحاب و یاران معنوی پیشوایان معصوم بودهاند که از تیزبینی و خوشفهمی خاص و ظرفیت درونی ویژهای برای فراگیری علوم و معارف باطنی دین برخوردار بودهاند و آن پیشوایان، برای این امر ایشان را برگزیده بودند. به ایشان اصطلاحاً اصحاب سرّ گفته میشود.
اصحاب سرّ,پیشوایان معصوم,عارف,ساحتهای متفاوت دین,معرفت باطنی
https://hikmat.isramags.ir/article_8523.html
https://hikmat.isramags.ir/article_8523_0e282a6270ce62a527c6d8da28b39f98.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
2383-2916
6
1
2014
04
21
بررسی نقش فاعلیت نفس در فرایند ادراک از نظر صدرالمتالهین
63
84
FA
رضا
قاسمیان
دکتری فلسفه اسلامی از دانشگاه باقر العلوم (ع)
majid.ghasemian@yahoo.com
صدرالمتألّهین بر خلاف پیشینیان خود، نقش قوۀ ادراکی را از انفعال، به سمت فاعلیت سوق داد. از نظر وی نفس در ادراکهای حسی و خیالی شبیه فاعل مخترع است که به ایجاد صورتهای ادراکی در فضای نفس میپردازد. لازمۀ سخن صدرا این است که علم نیز از مدار ماهیت خارج شده و امری وجودی گردد؛ چون جعل فقط به وجود تعلق میگیرد. با این حال، فاعلیت نفس نسبت به صورتهایی که واجد آنها نیست، به مشکلاتی مثل نقض قاعدۀ «معطی شیء باید واجد آن باشد» روبهرو میشود که این مشکل با دخالت موجود مفارق، قابل حل است.
فاعل مخترع,فاعلیت نفس,ادراک,صورت ادراکی
https://hikmat.isramags.ir/article_8519.html
https://hikmat.isramags.ir/article_8519_6af06a36b308ceee0746cce73db611d7.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
2383-2916
6
1
2014
04
21
تأمّلی در حدوث جسمانی نفس
85
106
FA
قاسم
سبحانی فخر
استادیار دانشگاه بوعلی سینا همدان
gh_sobhani@yahoo.com
هادی
یساقی
دانش آموخته حوزه علمیه و پژوهشگر پژوهشکده علوم وحیانی معارج
yasaqihadi@gmail.com
حکیمان مشّایی معتقدند نفس انسانی روحانیةالحدوث و البقاء است. در قبال این نظریه، صدرالمتألّهین معتقد است که نفس جسمانیةالحدوث و روحانیةالبقاء است. عمده دلیل روی آوردن ملّاصدرا به این نظریه، اشکالهایی است که به نظریۀ روحانیةالحدوث وارد کرده است. این مقاله معانی حدوث جسمانی نفس را با استفاده از عبارات ملّاصدرا تبیین نموده، روشن میکند که عبارات ملاصدرا در این باره یکسان نیست. سپس اشکالهای ملّاصدرا بر نظریۀ روحانیةالحدوث را بیان کرده است؛ و در پایان به دفاع از مشّاء به اشکالهای ملّاصدرا پاسخ داده است.
نفس,جسمانیة الحدوث,روحانیة الحدوث,مجرّد,مادّی
https://hikmat.isramags.ir/article_8518.html
https://hikmat.isramags.ir/article_8518_eef2fd8d0fe43dcb0cca5c2575637ed5.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
2383-2916
6
1
2014
04
21
نظریه سنجشپذیری گزارههای عرفانی و نقد سه نظریه رقیب
107
130
FA
علی
فضلی
استادیار گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
fazliamoli99@yahoo.com
از شاخههای فلسفۀ عرفان، فلسفۀ عرفان نظری است و از مسائل فلسفۀ عرفان نظری، منطق و میزان عرفان نظری است. اساس این منطق نیز بر سنجشپذیری گزارههای عرفانی است که بر پایۀ «لکل علم میزان» و «لکل حکم معیار» تکیه دارد تا راه نقد و سنجش گزارهها را برای شناخت صدق و خطایشان هموار سازد. اما در برابر نظریۀ سنجشپذیری، سه نظریۀ رقیب خطاناپذیری، معیارناپذیری و توصیفناپذیری وجود دارند. در نظریۀ خطاناپذیری، بر خطاناپذیری وجدانیات عرفانی؛ در نظریۀ معیارناپذیری، بر فهمناپذیری؛ و در نظریۀ توصیفناپذیری، بر معنادار، منطقناپذیری و عدم واقعنمایی و بیمعنایی گزارههای عرفانی تأکید شده است. این سه نظریه، راه سنجش گزارههای عرفانی را منسد، و بنیان منطق عرفان نظری را سست و اعتبار سنجش را برای یافتن صدق و خطای گزارههای عرفانی، از بین میبرند. بر این اساس، تحقیق حاضر در صدد تبیین سنجشپذیری و نقد سه نظریۀ رقیب است تا بنیان منطق عرفان نظری را استوار سازد
سنجشپذیری,خطاناپذیری,معیارناپذیری,توصیفناپذیری
https://hikmat.isramags.ir/article_8524.html
https://hikmat.isramags.ir/article_8524_8fa1e7f3e4395391dce0e3ff87eb3b54.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
2383-2916
6
1
2014
04
21
چیستی علم و معرفت از منظر هوسرل و صدرالمتألهین
151
189
FA
محمد تقی
شاکری
استادیار دانشگاه مذاهب اسلامی
mtshakeri@yahoo.com
ماهیت و چیستی علم مانند دیگر موجودات، متعلق پرسش قرار میگیرد. در این مقاله تلاش بر این است که چیستی علم از نگاه ادموند هوسرل، فیلسوف نامدار غربی قرن بیستم ـ که تفکر فلسفی قرن بیستم متأثر از اوست ـ و صدرالدین محمد شیرازی فیلسوف شهیر اسلامی و مؤسس حکمت متعالیه ملقب به صدرالمتألّهین، بررسی شود. هوسرل چیستی علم و معرفت را با حیث التفاتی توضیح میدهد و صدرالمتألّهین با استفاده از انشای نفس، پرده از ماهیت آن برمیدارد. طرح مقاله برای یافتن صرف مشابهت و اختلاف بین این دو فیلسوف نیست، بلکه برای یافتن پاسخ به پرسش اصیل از چیستی علم و معرفت است. فرضیۀ اصلی این است که غیر از تشابه فکری بین دو فیلسوف در صورت ظاهر مسأله و با وجود اختلاف فکری و فرهنگی و بسترهای مختلف اجتماعی و سنتهای گوناگون تاریخی، راه حل هر دو به توجه به مقام و منزلت «انسان» از حیث انضمامی (نه حیث انتزاعی) منتهی میشود.
"صدرالمتألهین","هوسرل","علم","حیث التفاتی","انشاء نفس"
https://hikmat.isramags.ir/article_8521.html
https://hikmat.isramags.ir/article_8521_32e6e6d2526b6333e4ce4f2b77a4f6d2.pdf
پژوهشگاه علوم وحیانی معارج
دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا
2383-2916
6
1
2014
04
21
کتابشناسی: پژوهشهای فلسفی درباب ذاتِ آزادی انسان (گزارشی از رساله آزادی شللینگ)
189
210
FA
محمدتقی
چاوشی
israhikmat@yahoo.com
https://hikmat.isramags.ir/article_8778.html
https://hikmat.isramags.ir/article_8778_79b7b0f8d246886c642a5d00cd27cfd5.pdf